2008

HIERONDER VIND JE ALLE LEZINGEN UIT 2008.

Deugd en zonde in de Middeleeuwen: geleerden en zielzorgers over de moraal

15 januari
Dr. István P. Bejczy

  • Deugd en zonde in de Middeleeuwen: geleerden en zielzorgers over de moraal

    In de late Middeleeuwen bereikte het morele denken een hoge graad van verfijning. Filosofen, onder wie Buridanus (overleden in 1358), en theologen, zoals Duns Scotus (overleden in 1308), schreven uitvoerige verhandelingen over goed en kwaad. Tegelijkertijd was de moraal een aandachtspunt van predikers, biechtvaders en volksopvoeders, die tot taak hadden de lekenbevolking op het rechte pad te brengen en te houden. Hoe verhield de geleerde theorie zich tot de pragmatische aanpak van deze zielzorgers? In deze cyclus wordt niet alleen aandacht besteed aan een tweetal scherpzinnige denkers, maar ook aan de aloude spanning tussen leer en leven.

    Dinsdag 15 januari: Deugd en zonde in de Middeleeuwen: geleerden en zielzorgers over de moraal
    Dr. István P. Bejczy
     leidde tot 2007 het NWO-pionierproject ‘A Genealogy of Morals: The Cardinal Virtues in the Middle Ages’ aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Wil ik goed zijn of niet? Het morele denken van Duns Scotus en Buridanus

22 januari
Prof. dr. Bert (E.P.) Bos

  • Wil ik goed zijn of niet? Het morele denken van Duns Scotus en Buridanus

    In de late Middeleeuwen bereikte het morele denken een hoge graad van verfijning. Filosofen, onder wie Buridanus (overleden in 1358), en theologen, zoals Duns Scotus (overleden in 1308), schreven uitvoerige verhandelingen over goed en kwaad. Tegelijkertijd was de moraal een aandachtspunt van predikers, biechtvaders en volksopvoeders, die tot taak hadden de lekenbevolking op het rechte pad te brengen en te houden. Hoe verhield de geleerde theorie zich tot de pragmatische aanpak van deze zielzorgers? In deze cyclus wordt niet alleen aandacht besteed aan een tweetal scherpzinnige denkers, maar ook aan de aloude spanning tussen leer en leven.

    Dinsdag 22 januari: Wil ik goed zijn of niet? Het morele denken van Duns Scotus en Buridanus
    Prof. dr. Bert (E.P.) Bos
     is universitair hoofddocent voor antieke en middeleeuwse wijsbegeerte en bijzonder hoogleraar voor middeleeuwse logica en semantiek aan de Universiteit van Leiden.

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

De uitdaging van het populisme

29 januari
Dr. Dick Pels 

  • De uitdaging van het populisme

    De Nederlandse kiezers zeggen de laatste tijd vaak nee. Dit burgerlijk negativisme is een vorm van ‘antipolitiek’, die de betekenis van de staat kan ondermijnen. Daarin meegaan betekent bezwijken voor het populisme. Dat is de ene visie. De andere visie zegt dat de burgers terecht ontevreden zijn over het doorzeurende democratische tekort van het gevestigde politieke bestel. Beide visies worden in deze cyclus uitgewerkt. Aan de burger is daarna het oordeel.

    Dinsdag 29 januari: De uitdaging van het populisme
    Dr. Dick Pels
     was hoogleraar sociologie en is nu freelance publicist. Hij is o.a. auteur van De geest van Pim (2003), Een zwak voor Nederland (2005) en De economie van de eer (2007). Hij is voorzitter van de linksliberale denktank Waterland.

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Een politiek van distantie

5 februari
Prof. dr. Frank Ankersmit

  • Een politiek van distantie

    De Nederlandse kiezers zeggen de laatste tijd vaak nee. Dit burgerlijk negativisme is een vorm van ‘antipolitiek’, die de betekenis van de staat kan ondermijnen. Daarin meegaan betekent bezwijken voor het populisme. Dat is de ene visie. De andere visie zegt dat de burgers terecht ontevreden zijn over het doorzeurende democratische tekort van het gevestigde politieke bestel. Beide visies worden in deze cyclus uitgewerkt. Aan de burger is daarna het oordeel.

    Dinsdag 5 februari: Een politiek van distantie
    Prof. dr. Frank Ankersmit
     is hoogleraar intellectuele en theoretische geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij schreef spraakmakende geschiedfilosofische werken, waaronder De sublieme historische ervaring (2005), maar is ook actief op het terrein van de esthetica en de politieke filosofie. Hij is een van de auteurs van het Liberaal Manifest.

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Cursus: Kijken naar film

4 februari - Montage & editing
11 februari - Geluid & sounddesign
18 februari - Cameravoering
Drs. Kevin Toma

  • Kijken naar film

    Iedereen weet dat een horrorfilm een stuk minder eng is als je er een vrolijk muziekje bij draait. Op welke manieren versterken muziek en geluid het filmbeeld? Welke effecten kunnen filmmakers bereiken door een slimme montage van het ruwe filmmateriaal? En hoe werken belichting en camerastandpunt in op de kijker? Voor wie meer wil begrijpen van de technieken die schuilgaan achter het witte doek is deze cursus zeer geschikt.

    Maandag 4 februari - Montage & editing
    Maandag 11 februari - Geluid & sounddesign
    Maandag 18 februari. - Cameravoering

    Drs. Kevin Toma geeft deze cursus. Hij studeerde Film en Opvoeringskunsten aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Hierna volgde hij nog een aanvullend jaar filosofie. Tijdens dat jaar is hij begonnen als filmrecensent bij Radio Nijmegen. Op basis van die ervaring is hij bij de Filmkrant beland. Nog steeds is dat zijn lijfblad, naast de stukken die hij schrijft voor onder meer dagblad de Gelderlander en de Volkskrant.

    In het kader van de cursus worden op andere data de films Transe (montage), M (geluid) en Rosetta (camera) vertoond. Op vertoon van uw toegangsbewijs voor de filmcursus, is de entree per film € 5. Zie voor meer informatie over deze films: www.concordia.nl

    Deze cursus is een coproductie van Concordia Cinema en het Studium Generale.

    Aanmelden is noodzakelijk en kan t/m 2 februari bij het bureau Studium Generale, tel. 053-4893321 of per e-mail: a.aarten-heukels@utwente.nl De kosten bedragen € 5,- (studenten) en € 10,- (niet-studenten).

    Tijd: 19.30 tot 21.00 uur. Plaats: Concordia aan de Oude Markt in Enschede.

Ruimte en tijd op het niveau van de elementaire deeltjes

12 februari
Prof.dr. Ronald Kleiss

  • Ruimte en tijd op het niveau van de elementaire deeltjes

    Wanneer is de tijd eigenlijk begonnen? Waar houdt de ruimte op? Het begint ons te duizelen als wij ons een gekromde ruimte proberen voor te stellen of een tijd die meerdere dimensies omvat. Daarom deze cyclus, die de wonderlijke eigenschappen van ruimte en tijd behandelt. Eerst op het schaalniveau van de elementaire deeltjes en vervolgens op het niveau van het universum.

    Dinsdag 12 februari: Ruimte en tijd op het niveau van de elementaire deeltjes
    Prof.dr. Ronald Kleiss 
    is hoogleraar theoretische natuurkunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Ruimte en tijd in het universum

19 februari
Prof. dr. Ed van den Heuvel

  • Ruimte en tijd in het universum

    Wanneer is de tijd eigenlijk begonnen? Waar houdt de ruimte op? Het begint ons te duizelen als wij ons een gekromde ruimte proberen voor te stellen of een tijd die meerdere dimensies omvat. Daarom deze cyclus, die de wonderlijke eigenschappen van ruimte en tijd behandelt. Eerst op het schaalniveau van de elementaire deeltjes en vervolgens op het niveau van het universum.

    Dinsdag 19 februari: Ruimte en tijd in het universum
    Prof. dr. Ed van den Heuvel 
    is als hoogleraar sterrenkunde verbonden aan het Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek van de Universiteit van Amsterdam.

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

De UT en de wereld: passie voor de maatschappij

21 februari
Rector Henk Zijm

  • De UT en de wereld: passie voor de maatschappij

    Huizenbouwen in Guatemala? Onderwijs verbeteren in Ghana? Mensen in de Berflo-es uit een isolement halen? Het behandelen van klompvoetjes van baby’s? Studenten en aio’s van de UT staan volop in de maatschappij. Op donderdag 21 februari vertellen ze in het discussieprogramma De UT en de wereld over hun maatschappelijke betrokkenheid.

    Rector Henk Zijm wil dat de UT-studenten en medewerkers niet met hun rug naar de maatschappij staan, maar dat ze zich volop met maatschappelijke problematiek bezighouden. Het discussieprogramma De UT en de wereld zet de maatschappelijke betrokkenheid van UT-ers in de schijnwerpers en probeert er vooral achter te komen waarom iemand zich stort op een maatschappelijk probleem. Wat zijn de drijfveren van deze mensen?

    Op donderdag 21 februari (16.00-18.00 uur) zijn drie zeer betrokken studenten en een aio te gast bij het Studium Generale. Zij vertellen over hun onderzoek, en vooral over hun beweegredenen dat onderzoek te doen. Aan dit programma werken mee: Chantal Gervedink Nijhuis (onderwijs in Ghana), Joanne Wolters (probleemwijken), Jeroen Stroomberg (huizenbouw in Guatemala) en Astrid van der Zijden (behandeling van klompvoetjes van baby’s).

    Discussieprogramma De UT en de wereld op donderdag 21 februari 16.00 - 18.00 uur.
    Vrijhof/Kleine Zaal. Toegang gratis inclusief hapje en drankje.

Zweden

3 maart
Drs. Lissan Taal-Apelqvist

  • Zweden

    Het land van de oneindige bossen, het raadselachtige Noorderlicht, Volvo en natuurlijk Pippi Långstrump. Studenten van de opleiding Industrieel Ontwerpen gaan op onderzoek naar het Zweeds design. Om ze goed voorbereid op pad te sturen biedt deze lezing achtergronden over geschiedenis en cultuur van dit prachtige Scandinavische land.

    Drs. Lissan Taal-Apelqvist is verbonden aan de afdeling Scandinavische Taal- en Letterkunde van de Universiteit van Amsterdam.

    Dit programma is een coproductie van studievereniging Daedalus en het Studium Generale.

    Maandag 3 maart van 19.30 tot 21.00 uur. Vrijhof / Vergaderzaal 3.
    Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Van geheimschrift tot cryptosysteem

4 maart
prof. dr. ir. Henk van Tilborg

  • Van geheimschrift tot cryptosysteem

    Bij elektronisch stemmen, telebankieren, maar ook bij het op afstand besturen van krachtcentrales worden gegevens verstuurd die gevoelig zijn voor misbruik. Deze cyclus over cryptografie zoomt in op geschiedenis en toekomst van geheime codes. Julius Caesar paste al geheimschrift toe en tijdens WO II verzond de Wehrmacht boodschappen met de ‘Enigma’-codeermachine. Al deze codes zijn inmiddels gekraakt. Helpen principes uit de quantummechanica bij het maken van een ècht onkraakbare code?

    Dinsdag 4 maart: Van geheimschrift tot cryptosysteem
    prof. dr. ir. Henk van Tilborg
     is hoogleraar aan de faculteit Wiskunde en Informatica van de Technische Universiteit Eindhoven.

    Dinsdag 11 maart: De beloftes van quantumcryptografie
    Om ‘geheime’ boodschappen veilig te kunnen versturen wordt veelvuldig gebruik gemaakt van cryptografische technieken. Het verlangen om boodschappen veilig te versturen is al ruim 2000 jaren oud. Natuurlijk is in de loop der tijd de techniek een stuk geavanceerder geworden, maar de basisprincipes zijn niet wezenlijk veranderd. Met de introductie van de kwantumcryptografie komt daar verandering in. Met deze vorm van cryptografie is het voor het eerst mogelijk om een volledig betrouwbare sleutel te maken, die uitsluitend bekend is aan verzender en ontvanger. De principes die deze nieuwe manier van cryptografie mogelijk maken zijn ontleend aan de kwantummechanica; in het bijzonder aan het zogenaamde ‘no-cloning’-theorema.

    Dr. Michel de Dood zal in zijn lezing uitleggen wat dit theorema precies inhoudt en aan de hand daarvan uitleggen hoe een volledig veilige coderingsleutel gemaakt kan worden. Aan het ‘no-cloning’ theorema kleeft wel een nadeel: versterking van het kwantumsignaal is niet mogelijk. Dat betekent dat de kwantumsignalen over een afstand van circa 100 kilometer verstuurd kunnen worden. Met een zogenaamde ‘quantum-repeater’ zijn echter grotere afstanden haalbaar. Deze lezing gaat ook in op de werking van zo’n ‘repeater’ en staat daarbij stil bij het fenomeen ‘kwantum teleportatie’.

    Dr. Michiel de Dood is assistant professor aan de Universiteit Leiden en maakt deel uit van de Solid State Quantum Information Processing-groep in Delft en Leiden.

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

De beloftes van quantumcryptografie

11 maart
Dr. Michiel de Dood

  • De beloftes van quantumcryptografie

    Bij elektronisch stemmen, telebankieren, maar ook bij het op afstand besturen van krachtcentrales worden gegevens verstuurd die gevoelig zijn voor misbruik. Deze cyclus over cryptografie zoomt in op geschiedenis en toekomst van geheime codes. Julius Caesar paste al geheimschrift toe en tijdens WO II verzond de Wehrmacht boodschappen met de ‘Enigma’-codeermachine. Al deze codes zijn inmiddels gekraakt. Helpen principes uit de quantummechanica bij het maken van een ècht onkraakbare code?

    Dinsdag 4 maart: Van geheimschrift tot cryptosysteem
    prof. dr. ir. Henk van Tilborg
     is hoogleraar aan de faculteit Wiskunde en Informatica van de Technische Universiteit Eindhoven.

    Dinsdag 11 maart: De beloftes van quantumcryptografie
    Om ‘geheime’ boodschappen veilig te kunnen versturen wordt veelvuldig gebruik gemaakt van cryptografische technieken. Het verlangen om boodschappen veilig te versturen is al ruim 2000 jaren oud. Natuurlijk is in de loop der tijd de techniek een stuk geavanceerder geworden, maar de basisprincipes zijn niet wezenlijk veranderd. Met de introductie van de kwantumcryptografie komt daar verandering in. Met deze vorm van cryptografie is het voor het eerst mogelijk om een volledig betrouwbare sleutel te maken, die uitsluitend bekend is aan verzender en ontvanger. De principes die deze nieuwe manier van cryptografie mogelijk maken zijn ontleend aan de kwantummechanica; in het bijzonder aan het zogenaamde ‘no-cloning’-theorema.

    Dr. Michel de Dood zal in zijn lezing uitleggen wat dit theorema precies inhoudt en aan de hand daarvan uitleggen hoe een volledig veilige coderingsleutel gemaakt kan worden. Aan het ‘no-cloning’ theorema kleeft wel een nadeel: versterking van het kwantumsignaal is niet mogelijk. Dat betekent dat de kwantumsignalen over een afstand van circa 100 kilometer verstuurd kunnen worden. Met een zogenaamde ‘quantum-repeater’ zijn echter grotere afstanden haalbaar. Deze lezing gaat ook in op de werking van zo’n ‘repeater’ en staat daarbij stil bij het fenomeen ‘kwantum teleportatie’.

    Dr. Michiel de Dood is assistant professor aan de Universiteit Leiden en maakt deel uit van de Solid State Quantum Information Processing-groep in Delft en Leiden.

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Het zijn net mensen: In gesprek met Joris Luyendijk

13 maart
Ir. Peter Timmerman
Prof. dr. Henk Procee

  • Interview

    Over zijn ervaringen als journalist in het Midden-Oosten schreef Joris Luyendijk zijn spraakmakende boek Het zijn net mensen. Dit boek gaat over de onmogelijkheid van goede, objectieve journalistieke berichtgeving in deze politieke brandhaard. Hij ontving hiervoor de NS Publieksprijs.

    Joris Luyendijk studeerde politicologiegeschiedenis, Arabisch en religieuzeantropologie. Zijn studietijd in Caïro leverde het boek Een goede man slaat soms zijn vrouw op. Daarna werd hij correspondent voor de Volkskrant en Radio 1 in achtereenvolgens Caïro, Beiroet en Oost-Jeruzalem, later ook voor NRC-Handelsblad en de NOS. In 2002 ontving Luyendijk de Gouden Pen voor zijn berichtgeving vanuit hetMidden-Oosten na de aanslagen van 11 september. In 2006 en 2007 presenteerde Luyendijk het VPRO-programma Zomergasten.

    Joris Luyendijk wordt geïnterviewd door ir. Peter Timmerman en prof. dr. Henk Procee van het Studium Generale.

    Donderdag 13 maart van 12.30 uur tot 13.30 uur. Vrijhof/Agora.
    Aanmelden vooraf is niet mogelijk.
    Kom op tijd, vol is vol!

Leren afleren

18 maart
Prof. dr. Patricia de Martelaere

  • Lezing

    Bijna tot op ons sterfbed moeten we bereid zijn ons bij te scholen. Het lijkt wel of we leven om te leren, in plaats van leren om te leven. ‘Ben je in staat niets te weten?’ luidt de grote uitdaging van de Dao De Jing. De taoïstische wijze wordt beschreven als iemand die alles heeft afgeleerd en die, door langdurig ‘zitten en vergeten’ is teruggekeerd tot het ‘ongehouwen blok’ van de oorspronkelijke natuur. Kunnen wij daar iets mee aanvangen?

    Prof. dr. Patricia de Martelaere is hoogleraar filosofie aan de Katholieke Universiteit Leuven, waar zij Wijsgerige Antropologie, Taalfilosofie en Chinese filosofie (Taoïsme) doceert. Haar belangrijkste publicaties in boekvorm zijn: Een verlangen naar ontroostbaarheid (1993), Verrassingen (1997), Wereldvreemdheid (2000), en Taoïsme, de weg om niet te volgen (2006).

    Dinsdag 18 maart. Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur.
    Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Eén april!

1 april
Dr. Jan de Bas

  • Lezing

    Waarom wantrouwen we op 1 april onze beste vrienden? Waarom wijzen kinderen op die dag hun ouders op losse veters en poep aan hun schoen? Waarom organiseerden media op 1 april berichten over het verplicht dragen van schoolkleding? In deze lezing wordt ingegaan op een uitzonderlijk cultuurverschijnsel: de 1 april grap. Wie vierden het 'vroeger' en wie doen het nu? Zijn de motieven in de loop van de tijd veranderd? Heeft 1 april toekomst?

    Dr. Jan de Bas is cultuurhistoricus. Hij publiceerde over Nederlandse cultuurfeesten, waaronder het Sinterklaasfeest. Hij is opleidingsdocent aan de Inholland PABO te Dordrecht. Zijn meest recente werk is Wereldberoemd in Nederland; wie is wie in de 20ste eeuw (2007).

    Dinsdag 1 april. Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur.
    Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Debat: Een schone wereld?

10 april
Dr. Kamal Rijal 
Dr. Margaret Skutsch
Prof. dr. Henk Zijm

  • Een schone wereld?

    In 2000 ondertekenden alle VN-lidstaten de zogenaamde millenniumdoelen. Het streven is om in 2015 een schone, veilige en eerlijke wereld te realiseren. Inmiddels is het 2008. Welke resultaten zijn er tot nu toe geboekt? Op donderdag 10 april houdt het Studium Generale van de Universiteit Twente het zevende millenniumdoel – een schone wereld –tegen het licht.

    Het zevende millennium doel – “to ensure environmental sustainability” - is er specifiek op gericht om de aarde schoon en leefbaar te maken. Dat betekent onder andere dat er voor iedere aardbewoner schoon drinkwater moet zijn. Daarnaast is de opwarming van de aarde een punt van zorg, vooral omdat de gevolgen zich hiervan het eerst in de arme gebieden manifesteren. Reden te over dus om ferme doelen te stellen en tot actie over te gaan. Maar hoe doe je dat in een mondiale context? En wat is er in acht jaar allemaal bereikt? Op donderdag 10 april gaat het Studium Generale in gesprek met drie bijzondere gasten die ieder - op eigen wijze - zeer betrokken zijn bij dit vraagstuk.

    Dr. Kamal Rijal is beleidsadviseur bij de Verenigde Naties in New York en staat stil bij de rol van de V.N. Dr. Margaret Skutsch, verbonden aan de UT, doet onderzoek naar klimaatverandering en ontbossing. Prof. dr. Henk Zijm, rector magnificus van de UT, zal ingaan op de vraag hoe de UT kan bijdragen aan een schone wereld. De gespreksleiding is in handen van Peter Timmerman. Let op: dit programma is geheel in het Engels!

    Dit programma is een coproductie van het Studium Generale en de International Course on Rural Energy Planning (ICREP) die op 10 april haar 25ste verjaardag viert.

    Discussie over het zevende millenniumdoel op donderdag 10 april, 19.30 – 21.00 uur. Vrijhof/Amphitheater. Toegang gratis. Aanmelden niet nodig.

Jong geleerd is oud gedaan: hechting bij dieren

8 april
Dr. Liesbeth Sterck

  • Jong geleerd is oud gedaan: hechting bij dieren

    Een hechte band lijkt zo gewoon, maar is het niet. Deze cyclus zoomt daarop in. In de natuur krijgen ouders die zorgen voor hun jongen doorgaans een wederzijdse band met hun nageslacht. Wanneer die zorg er niet is kan zo’n band gaan ontbreken, met vaak verstrekkende gevolgen, zoals even gruwelijke als fascinerende experimenten laten zien. Vergelijkbare ontwikkelingen doen zich in de mensenwereld voor. Hechting tussen kinderen en ouders gaat meestal goed, maar het kan ook anders. En hoe pakt het uit als mensen op volwassen leeftijd zelf kunnen beslissen over hun hechtingsgedrag?

    Dinsdag 8 april: Jong geleerd is oud gedaan: hechting bij dieren
    Dr. Liesbeth Sterck 
    werkt als gedragsbiologe aan de Universiteit Utrecht. Zij ontving een VIDI-beurs voor haar onderzoek ‘Apen als Tijdreizigers”.

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Gehechtheid tussen ouders en kinderen

15 april
Dr. Jolien Zevalkink

  • Gehechtheid tussen ouders en kinderen

    Een hechte band lijkt zo gewoon, maar is het niet. Deze cyclus zoomt daarop in. In de natuur krijgen ouders die zorgen voor hun jongen doorgaans een wederzijdse band met hun nageslacht. Wanneer die zorg er niet is kan zo’n band gaan ontbreken, met vaak verstrekkende gevolgen, zoals even gruwelijke als fascinerende experimenten laten zien. Vergelijkbare ontwikkelingen doen zich in de mensenwereld voor. Hechting tussen kinderen en ouders gaat meestal goed, maar het kan ook anders. En hoe pakt het uit als mensen op volwassen leeftijd zelf kunnen beslissen over hun hechtingsgedrag?

    Dinsdag 15 april: Gehechtheid tussen ouders en kinderen
    Dr. Jolien Zevalkink 
    studeerde culturele antropologie en ontwikkelingspsychologie. Zij promoveerde op het proefschrift waarin zij deze twee liefdes combineerde: Attachmentin Indonesia : the mother-child relationship in context. Momenteel is zij werkzaam bij het Kenniscentrum van het Nederlands Psychoanalytisch Instituut te Amsterdam.

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Meer dan een: polyamorie

22 april
Drs. Ageeth Veenemans

  • Meer dan een: polyamorie

    Een hechte band lijkt zo gewoon, maar is het niet. Deze cyclus zoomt daarop in. In de natuur krijgen ouders die zorgen voor hun jongen doorgaans een wederzijdse band met hun nageslacht. Wanneer die zorg er niet is kan zo’n band gaan ontbreken, met vaak verstrekkende gevolgen, zoals even gruwelijke als fascinerende experimenten laten zien. Vergelijkbare ontwikkelingen doen zich in de mensenwereld voor. Hechting tussen kinderen en ouders gaat meestal goed, maar het kan ook anders. En hoe pakt het uit als mensen op volwassen leeftijd zelf kunnen beslissen over hun hechtingsgedrag?

    Ddinsdag 22 april: Meer dan een: polyamorie
    Drs. Ageeth Veenemans 
    heeft haar baan als econome opgezegd om zich volledig te wijden aan de verspreiding van kennis over ‘polyamorie’: een levenswijze met ruimte voor meerdere liefdesrelaties. In 2007 publiceerde zij Ik hou van twee mannen.

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Google

16 april
Ing. Peter Schinkel

  • Lezing

    Nog even en ‘googlen’ staat in de Van Dale: het razendsnel opzoeken van informatie via het internet. Of het nu gaat om een telefoonnummer, een wetenschappelijk artikel of gewoon een leuk plaatje, Google tovert het in een oogwenk op het scherm. Hoe vindt dit programma de weg op het almaar uitdijende internet? Wie bepaalt wat relevante informatie is? Deze lezing neemt een kijkje achter de schermen van ’s werelds grootste zoekmachine.

    Ing. Peter Schinkel studeerde informatica aan de Saxion Hogeschool en is directeur van Gladior, een bedrijf dat gespecialiseerd is in zoekmachines.

    Woensdag 16 april, 16.00 tot 17.00 uur. Vrijhof/Amphitheater.
    Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Retorica - klassiek en nieuw

18 april
Prof. dr. Henk Procee

  • Cursus

    Overtuigen, ook als er wetenschappelijk of logisch niet zo veel valt te bewijzen, is het terrein van de retorica. Al in de klassieke oudheid werd er veel aandacht aan besteed door grootheden als Aristoteles en Cicero. Een opleiding destijds duurde vier jaar. Nu komen in een dag de grondbeginselen van ethos, logos en pathos voorbij, alsook de technieken om een verhaal op te bouwen, te verfraaien en voor te dragen. Niet alleen door te luisteren, maar vooral ook door te doen.

    De cursus wordt gegeven door filosoof en retoricaliefhebber prof. dr. Henk Procee van het Studium Generale.

    Vrijdag 18 april van 9.30 uur tot 17.00 uur, Logica.

    Vanwege de opzet is slechts een beperkt aantal deelnemers mogelijk. Het is daarom nodig zich tijdig aan te melden bij het bureau Studium Generale, tel. 053-4893321. Of per e-mail: sg.info@gw.utwente.nl. Inschrijving kan vanaf 18 maart tot uiterlijk 11 april plaatsvinden. Studenten krijgen voorrang. De kosten voor de cursus en de lunch bedragen € 10 voor studenten. Anderen betalen € 15.

Chemie in de keuken

24 april
Jan Groenewold

  • Interactieve lezing

    Koken is chemie. Zo simpel is het, want op het fornuis en in de pan vinden tal van chemische reacties plaats. Koks verdiepen zich steeds meer in het gegoochel met chemische formules, terwijl chemici de raadselen der kookkunst proberen te ontrafelen. Frituren in stikstof? Asperges koken in olie? Groentefoam uit een spuitbus? Het moleculair gastronomisch duo - Cook & Chemist - is niets te gek. Dit laten ze niet alleen zien, maar ook proeven.      

    Jan Groenewold promoveerde in de fysische chemie. Naast zijn activiteiten bij Cook & Chemist is hij parttime werkzaam als universitair docent fysische chemie aan de Universiteit Utrecht.

    Eke Mariën werkte als kok bij diverse bedrijven. In 1999 begon hij zijn eigen bedrijf Eke Kookt, waarin hij zich toelegt op kleinschalige ambachtelijke catering. Naast zijn betrokkenheid bij Cook & Chemist werkt hij als freelance foodstylist en receptuurontwikkelaar voor onder meer Delicious en Margriet.

    Dit programma is een coproductie van de studievereniging Alembic van Chemische Technologie en het Studium Generale.

    Donderdag 24 april, 19.30 tot 21.30 uur. Vrijhof/Agora.
    Aanmelden vooraf is niet mogelijk. Studenten betalen € 2,-; anderen € 5 -.

Maarten van Rossem over 1933

13 mei
Prof. dr. Maarten van Rossem

  • Lezing

    Het jaar 1933 is in onze geschiedenisboeken met onheil bezwangerd. Hitler greep de macht in Duitsland en zette vervolgens de wereld in vuur en vlam. Precies 75 jaar later blikt historicus Maarten van Rossem terug. Hij zal vooral stilstaan bij de vraag wat wij anno 2008 van deze sombere geschiedenis kunnen leren. Hoe groot is de kans op herhaling?

    Prof. dr. Maarten van Rossem is bijzonder hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit van Utrecht. Hij publiceerde onder andere: Heeft geschiedenis nut? (2003) en: Drie oorlogen. Een kleine geschiedenis van de 20e eeuw (2007).

    Dinsdag 13 mei, 19.30 tot 21.00 uur. Vrijhof/Agora.
    Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Excursie: Architectuur

15 mei
Ir. Peter Timmerman

  • Excursie Architectuur

    De gebouwde omgeving is voor de meesten van ons een volkomen vanzelfsprekend decor waartegen het dagelijkse leven zich afspeelt. Toch is het de moeite waard eens stil te staan bij een gebouw. Een goed gebouw heeft namelijk veel te vertellen. Het kan een verhaal zijn over de functie, over de opdrachtgever, maar ook over abstracte zaken zoals ruimte en licht. Deze excursie voert langs gebouwen die een bijzonder verhaal vertellen.

    Het programma is bekend!

    Centraal Beheer - Apeldoorn
    Dit gebouw is ontworpen door Herman Hertzberger in de periode 1967-72 en omvat beroemde kantoortuinen waar wij een kijkje in mogen nemen.

    Walterboscomplex - Apeldoorn
    Dit grote complex vormt de nieuwe huisvesting van de belastingdienst. Het bestaat uit een aantal jaren gebouwen uit de jaren ’60 die gerenoveerd zijn en een tweetal gloednieuwe torens. Kunst speelt een verbindende rol in dit gebouwencomplex. Wij krijgen een rondleiding door het interieur en mogen ook de lunch in de personeelskantine gebruiken.


    Het Walter Bos complex
    ontworpen door Chris de Weijer van DP6 architectuurstudio

    Radiostation - Radio Kootwijk 
    Dit gebouw stamt uit 1919-1922 en is ontworpen door J.W. Luthmann. Deze rijzige en monumentale ‘kathedraal’ of ‘sphinx’ ligt prachtig op de heide van Kootwijk. Wij krijgen een rondleiding door het bijzondere interieur.

    De leiding van de excursie is in handen van ir. Peter Timmerman, stafmedewerker Studium Generale en hartstochtelijk architectuurliefhebber.

    Donderdag 15 mei, 8.30u - 18.00u.
    Verzamelen op de parkeerplaats van het Cubicus gebouw, graag om 8.15 uur aanwezig!

    Aanmelden vooraf is nodig en kan vanaf 15 april, via e-mail: sg.info@gw.utwente.nl of per telefoon: 053-4893321.

    Studenten betalen € 15, anderen betalen € 35 (deze prijs is inclusief lunch).

Het maakbare lichaam

1 september
Prof. dr. Wim Rutten
Dr. ir. Jan de Boer
Dr. ir. Peter-Paul Verbeek

  • Het maakbare lichaam

    Science Café op maandag 1 september, 20.00 – 22.00 uur, Media Art Café Berlijn

    Bot kweken in een reageerbuis? Zenuwcellen koppelen aan elektronica? Wetenschappers van de Universiteit Twente draaien hun hand er niet voor om. In het allereerste Enschedese Science Café vertellen tissue-engineer Jan de Boer en neuro-technoloog Wim Rutten over het fascinerende onderzoek dat ze doen. En tevens over de grote gevolgen die dat kan hebben voor onze gezondheid en welzijn. Onder leiding van techniekfilosoof Peter-Paul Verbeek worden de grenzen van het menselijke lichaam afgetast. Daarbij is er aandacht voor de hoop en de angst die deze nieuwe technieken oproepen.

    Prof. dr. Wim Rutten is hoogleraar neurotechnologie aan de UT.
    Dr. ir. Jan de Boer werkt bij de vakgroep Tissue Regeneration van de UT.
    Dr. ir. Peter-Paul Verbeek is techniekfilosoof aan de UT.

    Toegang is gratis, aanmelden niet mogelijk. Het Media Art Café Berlijn bevindt zich op Stationsplein 1 te Enschede.

    Het Science Café Enschede brengt in een ontspannen ambiance serieuze wetenschap voor het voetlicht. Dit programma is een coproductie van het Studium Generale en Stichting Science Café Enschede www.sciencecafeenschede.nl.

Europa versus de Verenigde Staten

11 september
Dr. Thomas H. von der Dunk

  • Europa versus de Verenigde Staten

    Tussen Europa en Amerika gaapt niet alleen de Atlantische Oceaan, maar ook een mentale kloof. Europeanen en Amerikanen denken namelijk heel verschillend over zichzelf en de wereld. Amerika vindt zichzelf heel wat en treedt soms op als politieagent van de wereld. In Europa hebben wij moeite met dit superioriteitsgevoel, terwijl we er ook niet veel tegen durven te ondernemen. Hoe is de mentale kloof tussen Europa en de VS historisch ontstaan? Welke invloed hadden de aanslagen van 11 september 2001 hierop? Historicus Thomas von der Dunk maakt een analyse en gaat in op de vraag hoe Europa zich ten opzichte van de VS op kan stellen.

    Dr. Thomas H. von der Dunk is cultuurhistoricus en sinds 2002 werkzaam als freelance publicist en politiek commentator. Hij publiceerde onder andere: De Vader, de Zoon en de Geest van Pim; Nederland in het rampjaar 2002 en Buiten is het koud en guur; Nederland na de aanslagen en de aanslag (2004).

    Donderdag 11 september, 19.30-21.00 uur. Vrijhof/Amphitheater.
    Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

    Dit programma is een coproductie van het Studium Generale en het Huis voor Europa Twente.

Baas in eigen brein: Tunnelvisie

9 september
Prof. mr. dr. Eric Rassin

  • Tunnelvisie

    De evolutie heeft ooit een wezen voortgebracht met zoveel herseninhoud dat het over zijn eigen waarnemen, voelen en beslissen kan nadenken. Deze animal rationale blijkt echter heel wat minder rationeel dan gedacht. In zijn doen en laten spelen onbewuste processen een grote rol. Zo kan een rechter of politierechercheur – zonder het zelf door te hebben – verblind worden door een tunnelvisie, met grote rechterlijke dwalingen tot gevolg. Ook in het sociale verkeer verloopt er heel wat dat niet bijzonder redelijk is, zoals bij heftige emoties van irrationele jaloezie en woede. Toch kan een gebrek aan rationaliteit ook positief uitpakken. Bij het nemen van beslissingen blijkt juist een niet-rationele, meer onbewuste, aanpak vaak de beste resultaten op te leveren.

    Dinsdag 9 september: Tunnelvisie
    Prof. mr. dr. Eric Rassin 
    is bijzonder hoogleraar rechtspsychologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

    Vrijhof/Agora, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.
    Dit programma is ontstaan in samenwerking met de opleiding psychologie van de UT.

De kracht van het onbewuste

16 september
Prof. dr. Ap Dijksterhuis

  • De kracht van het onbewuste

    De evolutie heeft ooit een wezen voortgebracht met zoveel herseninhoud dat het over zijn eigen waarnemen, voelen en beslissen kan nadenken. Deze animal rationale blijkt echter heel wat minder rationeel dan gedacht. In zijn doen en laten spelen onbewuste processen een grote rol. Zo kan een rechter of politierechercheur – zonder het zelf door te hebben – verblind worden door een tunnelvisie, met grote rechterlijke dwalingen tot gevolg. Ook in het sociale verkeer verloopt er heel wat dat niet bijzonder redelijk is, zoals bij heftige emoties van irrationele jaloezie en woede. Toch kan een gebrek aan rationaliteit ook positief uitpakken. Bij het nemen van beslissingen blijkt juist een niet-rationele, meer onbewuste, aanpak vaak de beste resultaten op te leveren.

    Dinsdag 16 september: De kracht van het onbewuste
    Prof. dr. Ap Dijksterhuis
     is hoogleraar psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Eind 2007 kwam zijn boek Het slimme onbewuste uit.

    Vrijhof/Agora, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.
    Dit programma is ontstaan in samenwerking met de opleiding psychologie van de UT.

Sociaal gedrag: tussen rationaliteit en evolutie

23 september
Drs. Karlijn Massar

  • Sociaal gedrag: tussen rationaliteit en evolutie

    De evolutie heeft ooit een wezen voortgebracht met zoveel herseninhoud dat het over zijn eigen waarnemen, voelen en beslissen kan nadenken. Deze animal rationale blijkt echter heel wat minder rationeel dan gedacht. In zijn doen en laten spelen onbewuste processen een grote rol. Zo kan een rechter of politierechercheur – zonder het zelf door te hebben – verblind worden door een tunnelvisie, met grote rechterlijke dwalingen tot gevolg. Ook in het sociale verkeer verloopt er heel wat dat niet bijzonder redelijk is, zoals bij heftige emoties van irrationele jaloezie en woede. Toch kan een gebrek aan rationaliteit ook positief uitpakken. Bij het nemen van beslissingen blijkt juist een niet-rationele, meer onbewuste, aanpak vaak de beste resultaten op te leveren.

    Dinsdag 23 september: Sociaal gedrag: tussen rationaliteit en evolutie
    Drs. Karlijn Massar 
    promoveert aan de Rijksuniversiteit Groningen op een proefschrift waarin zij een evolutionaire verklaring geeft voor onbewuste en automatische processen van jaloezie.

    Vrijhof/Agora, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.
    Dit programma is ontstaan in samenwerking met de opleiding psychologie van de UT.

Geschiedenis van de telescoop

30 september
Dr. Rob van Gent

  • Geschiedenis van de telescoop

    De telescoop is een Nederlandse uitvinding. In 1608 laat de Zeeuwse brillenmaker Lipperhey de prins van Oranje een blik werpen door een wonderlijk optisch instrument: de allereerste verrekijker. De gevolgen zijn groot en de ontwikkelingen gaan snel: in 1609 ziet Galilei door zijn telescoop dat de maan reliëf en Saturnus ‘uitsteeksels’ heeft. Voor het eerst sinds mensenheugenis werd het mogelijk om allerhande speculatieve theorieën over de opbouw van het heelal empirisch te toetsen. Tegenwoordig speuren astronomen de hemel af met radiotelescopen en kijken daarbij steeds verder in de tijd terug, tot aan de Big Bang!

    Dinsdag 30 september - Geschiedenis van de telescoop
    Dr.
     Rob van Gent is astronoom en werkt op het Instituut voor de Geschiedenis en Grondslagen van de Wiskunde en Natuurwetenschappen aan de Universiteit Utrecht.

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf niet mogelijk.

    Excursie:
    Op donderdag 16 oktober is er een excursie naar Cosmos Sterrenwacht in Lattrop, waar u een rondleiding krijgt over de tentoonstelling Een meesterlijke telescoopbouwer: Piet Meesters. Als het weer meewerkt, kunt u ook zelf naar de sterren kijken door een flinke telescoop. Vertrek: vanaf UT-campus (gebouw Spiegel) om 19.00 uur met bus.
    Kosten: 5 euro (stud.) / 10 euro (niet-stud.) Aanmelden vooraf via: 053-4893321 of per mail: a.aarten-heukels@utwente.nl. Alleen bij voldoende animo gaat de excursie door!

Moderne telescopen: kijken tot aan de Big Bang

7 oktober
Govert Schilling

  • Moderne telescopen: kijken tot aan de Big Bang

    De telescoop is een Nederlandse uitvinding. In 1608 laat de Zeeuwse brillenmaker Lipperhey de prins van Oranje een blik werpen door een wonderlijk optisch instrument: de allereerste verrekijker. De gevolgen zijn groot en de ontwikkelingen gaan snel: in 1609 ziet Galilei door zijn telescoop dat de maan reliëf en Saturnus ‘uitsteeksels’ heeft. Voor het eerst sinds mensenheugenis werd het mogelijk om allerhande speculatieve theorieën over de opbouw van het heelal empirisch te toetsen. Tegenwoordig speuren astronomen de hemel af met radiotelescopen en kijken daarbij steeds verder in de tijd terug, tot aan de Big Bang!

    Dinsdag 7 oktober – Moderne telescopen: kijken tot aan de Big Bang
    Govert Schilling 
    is wetenschapsjournalist en publiceert zeer regelmatig over sterrenkunde. Van zijn hand verscheen: Handboek sterrenkunde (2003), Big bang voor in je binnenzak (2006) en De jacht op Planeet X (2007). Ook houdt hij een zeer actuele website bij: www.allesoversterrenkunde.nl

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf niet mogelijk.

    Excursie:
    Op donderdag 16 oktober is er een excursie naar Cosmos Sterrenwacht in Lattrop, waar u een rondleiding krijgt over de tentoonstelling Een meesterlijke telescoopbouwer: Piet Meesters. Als het weer meewerkt, kunt u ook zelf naar de sterren kijken door een flinke telescoop. Vertrek: vanaf UT-campus (gebouw Spiegel) om 19.00 uur met bus.
    Kosten: 5 euro (stud.) / 10 euro (niet-stud.) Aanmelden vooraf via: 053-4893321 of per mail: a.aarten-heukels@utwente.nl. Alleen bij voldoende animo gaat de excursie door!

Workshop: spreken met je lichaam

10 oktober
Ariëlle Brouwer

  • Spreken met je lichaam

    Workshop op vrijdag 10 oktober, 10.00-16.30 uur. Logica. 

     Als student ben je vooral met je hoofd bezig: studeren en denken. Door de gerichtheid op ‘feitelijke’ informatie blijft het gebruik van taal vaak beperkt tot het gebruik van woorden. Wanneer je echter een verslag moet presenteren, een sollicitatiegesprek moet voeren, of iets gedaan wilt krijgen van een leidinggevende of huisgenoot, merk je dat je een andere taal nodig hebt om te overtuigen. De taal van het lijf, emoties, stem, beelden, gedachten en oordelen, kortom: je hele persoon spreekt ineens mee. In deze workshop krijg je inzicht in hoe jij overkomt en wat je sterke kanten zijn. Je gaat aan de slag met stemoefeningen, houding- en bewegingsopdrachten. Ook wordt er aandacht besteed aan hoe je een presentatie voorbereidt.

    Deze workshop wordt gegeven door Ariëlle Brouwer. Zij is directeur van Brouwer Theater & Training. Zij werkte 13 jaar als acteur, regisseur en theatermaker. Sinds 10 jaar geeft zij diverse trainingen. De theoretische invalshoek is in handen van Henk Procee, hoogleraar filosofie aan de UT en groot retoricaliefhebber.

    Deze workshop is uitsluitend bedoeld voor studenten. Omdat het aantal plaatsen beperkt is, is aanmelding vooraf nodig. Aanmelden kan uitsluitend via het bureau Studium Generale tot uiterlijk dinsdag 7 oktober: sg.info@gw.utwente.nl of via: 053-4893321. De kosten bedragen 10 euro (incl. lunch).

Een staat van onbehagen

14 oktober
Dr. Tsjalling Swierstra

  • Een staat van onbehagen

    Als de opkomst van de Partij voor de Vrijheid (Wilders) en van Trots op Nederland(Verdonk) één ding duidelijk maakt, is het wel dat velen zich tegenwoordig te kort gedaan voelen. In brede lagen van Nederland heerst een gevoel van verongelijktheid. Maar dit gevoel leidt niet zozeer tot vrijheid, trots of zelfs de wens het eigen lot te verbeteren, maar vooral tot een extreme vorm van wij/zij denken: ‘wij’ zuchten onder te veel regels, ‘zij’ krijgen juist te veel vrijheid om hun ellende aan te richten. Waardoor is dat gevoel juist tegenwoordig zo sterk? Is het hedendaagse Nederland zo onrechtvaardig? In deze lezing wordt de staat van onbehagen geanalyseerd.

    Dr. Tsjalling Swierstra is als politiek filosoof en ethicus verbonden aan de afdeling wijsbegeerte van de UT.

    Deze lezing maakt deel uit van de nationale lezingenserie Fitna en de nieuwe politiek.

    Dinsdag 14 oktober, 19.30-21.00 uur. Vrijhof/Amphitheater.
    Aanmelden vooraf is niet mogelijk

De media aan de macht?

15 oktober
Dr. Ard Heuvelman
Dr. Henk van der Kolk

  • De media aan de macht?

    In tweede ScienceCaféEnschede staan presidentsverkiezingen VS centraal

     Op 22 november kiest Amerika een nieuwe president. McCain en Obama zetten in een eindspurt alles op alles om de kiezer voor zich te winnen. Krant, radio, TV, internet: alle media worden ingezet om de kiezer te bereiken. Maar hoe groot is de invloed van de media zelf? Wie heeft het in Amerika voor het zeggen: is het volk nog aan de macht of zijn het de media die de keus bepalen? ScienceCaféEnschede zet op 15 oktober de schijnwerpers op de Amerikaanse presidentsverkiezingen. 

    In Amerika gaat er geen uur voorbij zonder nieuwe onthullingen over McCain, Obama en hun running-mates. Nieuwsfeiten worden gespinned, terwijl de kandidaten hun boodschap in soundbytes brengen. Zitten de peilingen tegen, dan wordt moddergooien niet geschuwd. Alles even breed uitgemeten in de media. Maar wie gebruikt nu wie? Wat bepaalt het stemgedrag van mensen? Is de VS nog een democratie of is het feitelijk al een mediacratie? En hoe staat het er in Nederland voor?

     Het ScienceCaféEnschede maakt met twee experts van de Universiteit Twente een analyse. Mediapsycholoog dr. Ard Heuvelman zoomt in op de rol van oude en nieuwe media. Politiek wetenschapper dr. Henk van der Kolk belicht de verkiezingen vanuit het oogpunt van het gedrag van de kiezers zelf: waarop is hun stem gebaseerd?

     Na de inleidingen is er het ScienceCafé-debat waarin vragen uit de zaal centraal staan. Daaronder ongetwijfeld de situatie in het Nederlandse polderlandschap. Het debat wordt professioneel gemodereerd door filosoof dr. Tsjalling Swierstra. Als side-kick zal prof. dr. Petran Kockelkoren de discussie levendig houden!

     Woensdag 15 oktober in het Media Art Café Berlijn, Stationsplein 1 te Enschede. Aanvang: 19.45 uur. Toegang gratis.

     ScienceCaféEnschede is dé hotspot waar de nieuwste wetenschappelijke kennis, grote vragen, eenvoudige antwoorden, debat en een flitsende VJ tot een bruisende cocktail worden gemengd. Zie: www.sciencecafeenschede.nl

Excursie Cosmos Sterrenwacht

16 oktober

  • Cosmos Sterrenwacht

    De telescoop is een Nederlandse uitvinding. In 1608 laat de Zeeuwse brillenmaker Lipperhey de prins van Oranje een blik werpen door een wonderlijk optisch instrument: de allereerste verrekijker. De gevolgen zijn groot en de ontwikkelingen gaan snel: in 1609 ziet Galilei door zijn telescoop dat de maan reliëf en Saturnus ‘uitsteeksels’ heeft. Voor het eerst sinds mensenheugenis werd het mogelijk om allerhande speculatieve theorieën over de opbouw van het heelal empirisch te toetsen. Tegenwoordig speuren astronomen de hemel af met radiotelescopen en kijken daarbij steeds verder in de tijd terug, tot aan de Big Bang!

    Op donderdag 16 oktober organiseert Studium Generale een excursie naar Cosmos Sterrenwacht in Lattrop, waar u een rondleiding krijgt over de tentoonstelling Een meesterlijke telescoopbouwer: Piet Meesters. Als het weer meewerkt, kunt u ook zelf naar de sterren kijken door een flinke telescoop. Vertrek: vanaf UT-campus (gebouw Spiegel) om 19.00 uur met bus.

    Kosten: 5 euro (stud.) / 10 euro (niet-stud.) Aanmelden vooraf via: 053-4893321 of per mail: a.aarten-heukels@utwente.nl.

De vroege Foucault: macht en disciplinering

28 oktober
Dr. Henk Oosterling

  • De vroege Foucault: macht en disciplinering

    Michel Foucault (1926-1984) was een van de meest populaire filosofen in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. En ook nu nog inspireert hij velen. Waarom eigenlijk? Zijn het zijn boeken over waanzin en ziekte, gevangenis en seks? Is het zijn voor een academicus opmerkelijk spannende leven en politiek activisme? Is het zijn stijl van filosoferen? Is het zijn vermogen alles beheersende macht te combineren met een uitweg van levenskunst? Op deze en andere vragen gaat deze cyclus in.

    Dinsdag 28 oktober – De vroege Foucault: macht en disciplinering
    Dr. Henk Oosterling 
    studeerde filosofie met als bijvakken linguïstiek en Japans. Hij verbleef enige tijd in Japan om zich in het Japans zwaardvechten te bekwamen. Hij is universitair hoofddocent aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit te Rotterdam. Over Foucault publiceerde hij twee boeken.

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

HET ONTSTAAN VAN DE MODERNE NATUURWETENSCHAP

30 oktober
Prof.dr. Floris Cohen

  • Het ontstaan van de moderne natuurwetenschap

    Tussen 1600 en 1700 hebben pioniers als Galilei, Kepler, Descartes, Bacon, Huygens en Newton een radicaal nieuwe draai gegeven aan de wetenschappelijke benadering van de werkelijkheid. Uit hun aanpak en zienswijze is onze moderne natuurwetenschap voortgekomen. Hoe heeft deze omwenteling zich in feite voltrokken? Hoe heeft ze ooit kunnen plaatsvinden? Waarom in Europa en niet in China of in de toenmalige Islamwereld?

    Prof.dr. Floris Cohen (voorheen hoogleraar wetenschapsgeschiedenis aan de UT en nu aan de Universiteit Utrecht) is dertig jaar geleden wetenschapshistoricus geworden om deze vragen te kunnen beantwoorden. In zijn vorig jaar verschenen boek De herschepping van de wereld - het ontstaan van de moderne natuurwetenschap verklaardstaan die antwoorden. In deze lezing vertelt hij er meer over.

    Donderdag 30 oktober 16.00-17.15 uur.
    Let op: Cubicus B209.
    Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

De late Foucault: vrijheid als zorg voor jezelf

4 november
Dr. Mark Coeckelbergh

  • De late Foucault: vrijheid als zorg voor jezelf

    Michel Foucault (1926-1984) was een van de meest populaire filosofen in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. En ook nu nog inspireert hij velen. Waarom eigenlijk? Zijn het zijn boeken over waanzin en ziekte, gevangenis en seks? Is het zijn voor een academicus opmerkelijk spannende leven en politiek activisme? Is het zijn stijl van filosoferen? Is het zijn vermogen alles beheersende macht te combineren met een uitweg van levenskunst? Op deze en andere vragen gaat deze cyclus in.

    Dinsdag 4 november – De late Foucault: vrijheid als zorg voor jezelf
    Dr. Mark Coeckelbergh 
    is verbonden aan de afdeling Wijsbegeerte van de Universiteit Twente. Hij is auteur van het bekroonde boek Imagination and Principles (2007). Deze lezing sluit aan bij de titel van zijn boek Liberation and Passion (2002).

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Kunstmatige fotosynthese

18 november
Prof. dr. Herbert van Amerongen

  • Kunstmatige fotosynthese

    Wereldwijd neemt de vraag naar energie fors toe, terwijl de voorraden fossiele brandstoffen slinken. Bovendien is hun verbranding zeer belastend voor het milieu. Kernenergie zou uitkomst kunnen bieden, maar is zeker niet 100% schoon. Wetenschappers zijn daarom hard op zoek naar nieuwe, milieuvriendelijke energiebronnen. Twee schone en onuitputtelijke bronnen zijn de zon en de wind. Hoe zet je die slim in om bijvoorbeeld elektriciteit of brandstof te maken? In Wageningen kijkt men de kunst af bij planten: is fotosynthese na te bootsen in een kunstmatig blad?

    Ging niet door: dinsdag 11 november - De laddermolen

    Prof. dr. Wubbo J. Ockels zou deze lezing geven maar hij is helaas verhinderd. Zijn collega Dr. Richard Ruiterkamp zou hem vervangen, maar kwam ook niet.

    DEZE LEZING GAAT GEWOON DOOR:

    Dinsdag 18 november - Kunstmatige fotosynthese

    Prof. dr. Herbert van Amerongen is hoogleraar biofysica aan de WageningenUniversiteit en doet onderzoek naar natuurlijke en kunstmatige fotosynthese.

    Vrijhof/Amphitheater, 19.30-21.00 uur. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Weer en Water

20 november
Gerrit Hiemstra 
Koen van Esch

  • Weer en water

    Als je in je zeilboot zit houd je natuurlijk een oogje in het zeil, maar als het goed is houd je ook het weer in de gaten. Kennis van weersystemen is belangrijk, anders ben je aan de grillen van de natuur overgeleverd. Je kunt dan uren doelloos dobberen of juist in een fikse storm verzeild raken. Dit symposium zet alle zeilen bij – zowel theoretisch als praktisch – om te voorkomen dat de zeilers van Euros Zeilen aan lager wal geraken.

    Gerrit Hiemstra is werkzaam bij WeerOnline B.V. en bekend als weerman van het NOS-journaal. Hij zal aan de hand van meteorologische principes uitleggen hoe je het weer beter kunt begrijpen en voorspellen.

    Koen van Esch is solozeiler en zeilde in 2007 de oceaanrace Transat 6.50 - een overtocht van 4200 mijl van Frankrijk naar Brazilië. Hij zal ingaan op de praktijk van het weer op zee: wat kun je zoal tegenkomen en hoe kun je daar het beste mee omgaan?

    Dit programma is een coproductie van het Studium Generale en de studentenzeilvereniging D.Z. Euros.

    Donderdag 20 november, 19.00-21.30 uur, Vrijhof/Amphitheater.
    Aanmelden vooraf is niet mogelijk. Toegang: 2 euro (student), 5 euro (niet-student)

Broodje licht

24 november
Prof.dr. Kobus Kuipers

  • Broodje licht

    Licht is snel en ongrijpbaar. Toch slagen wetenschappers er steeds beter in om grip op dit supersnelle natuurverschijnsel te krijgen. In fotonische kristallen – waarin het licht op nanoschaal tegen de materie botst - kan het zelfs voor heel even stilgezet worden. Deze lezing gaat over het manipuleren van licht. Welke technieken en slimmigheden worden er ingezet om het licht te temmen? En tot wat voor wonderlijke toepassingen kan dit leiden?

    Prof.dr. Kobus Kuipers is hoogleraar nanofotonica aan de Universiteit Twente en hoofd van de NanoOptics-group van het AMOLF te Amsterdam.

    Maandag 24 november. Vrijhof/Amphitheater, 12.30-13.30 uur. Voor tarieven en reserveringen zie de website van het Vrijhof Cultuurcentrum.

    Dit programma is een coproductie van het Studium Generale, het Vrijhof Cultuurcentrum en Theater Adhoc. ’s Avonds speelt Adhoc het programma Zoom: een multidisciplinair samenspel van wetenschap, podiumkunst en moderne licht- en beeldtechnologie gewijd aan de geschiedenis van het licht.

Natuur & cultuur

25 november
Prof. dr. Matthijs Schouten

  • Natuur & cultuur

    Het beeld dat mensen zich vormen van de natuur is sterk cultuurgebonden. Zo spreekt de islam over de vele tekenen die Allah in de natuur aanbracht om de gelovigen aanwijzingen te geven voor hun levensweg. Het boeddhisme benadert de natuur vanuit een houding van respect voor alle levende wezens. In het Westen wordt de natuur vooral in termen van nut en bruikbaarheid bekeken. Maar naast dit dominante beeld zijn er ook andere ideaalbeelden van de natuur in de westerse cultuur. In het moderne debat over natuurbeheer spelen zij een prominente rol. In deze lezing worden natuur & cultuur met elkaar geconfronteerd.

    Prof. dr. Matthijs Schouten studeerde biologie, Keltische taal- en letterkunde, vergelijkende godsdienstwetenschappen en oosterse filosofie. Hij is strategisch medewerker bij Staatsbosbeheer, bijzonder hoogleraar Ecologie van het Natuurherstel aan de Wageningen Universiteit en bijzonder hoogleraar Natuur- en Landschapsbescherming aan de Universiteiten van Cork en Galway (Ierland).

    Dinsdag 25 november, 19.30-21.00 uur.
    Vrijhof/Amphitheater. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

Scientology en andere sektes

4 december
Dr. Durk Hak

  • Scientology en andere sektes

    Scientology, Jehova’s, Falun Gong, Einde-der-Tijden-genootschappen. Sektes zijn voor gewone mensen altijd een beetje griezelig en vooral ondoorgrondelijk. Ook overheden zijn soms benauwd en houden sektes nauwlettend in de gaten. Deze lezing werpt licht op het raadsel van de sekte. Wat bezielt mensen om zich collectief van de wereld af te zonderen en zich volledig te storten op één goeroe of idee? Hoe denken deze mensen; denken ze überhaupt nog wel? Hoe word je lid van een sekte? En hoe gemakkelijk kun je je lidmaatschap opzeggen, als het toch niet helemaal jouw ding blijkt? Waarom staat Scientology bekend als sekte en F.C. Twente bijvoorbeeld niet, terwijl die mensen zich toch ook merkwaardig en collectief gedragen?

    Dr. Durk Hak is godsdienstsocioloog en –antropoloog. Hij doceert sociologie aan de Hogeschool voor Pedagogisch en Sociaal-Agogisch Onderwijs te Groningen. Daarnaast is hij redacteur van het tijdschrift Religie & Samenleving.

    Donderdag 4 december, 16.00-17.30 uur. Vrijhof/Agora. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

De zoektocht naar het Higgs-boson

10 december
Prof. dr. ing. Bob van Eijk 
Prof. dr. Ronald Kleiss

  • De zoektocht naar het Higgs-boson

    Science Café op woensdag 10 december, 19.45– 22.00 uur, Media Art Café Berlijn.

    Diep onder de grond vlakbij Génève zijn wetenschappers van CERN op zoek naar het ontbrekende bouwsteentje van de materie: het Higgs-boson. Volgens de theoretische natuurkunde geeft dit deeltje de andere elementaire deeltjes hun massa. Dit najaar wordt de deeltjesversneller opgezweept tot energieën die alleen bestonden tijdens de Big Bang. De reusachtige Atlas-detector (even zwaar als de Eiffeltoren) registreert alle deeltjes die vrijkomen. Ook het Higgs-boson?

    Prof. dr. ing. Bob van Eijk is hoogleraar hogere energiefysica aan de Universiteit Twente en verbonden aan het NIKHEF te Amsterdam.

    Prof. dr. Ronald Kleiss is hoogleraar theoretische natuurkunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

    Toegang gratis, aanmelden niet mogelijk. Het Media Art Café Berlijn bevindt zich op Stationsplein 1 te Enschede.

    Het Science Café Enschede brengt in een ontspannen ambiance serieuze wetenschap voor het voetlicht. Dit programma is een coproductie van het Studium Generale en Stichting Science Café Enschede.

Studium Generale in gesprek met Generaal B.D. Dick Berlijn

11 december
Henk Procee
Peter Timmerman

  • Studium Generale in gesprek met Dick Berlijn

    Op donderdagavond 11 december is Generaal b.d. Dick Berlijn te gast bij het Studium Generale. Dick Berlijn heeft een indrukwekkende militaire carrière achter de rug. Als hoogste baas van de Nederlandse krijgsmacht was hij verantwoordelijk voor alle Nederlandse militairen. Het Studium Generale gaat in gesprek met Berlijn over de verhouding tussen politiek en legerleiding en over hoe het is om eindverantwoordelijkheid te dragen voor de missies in onder andere Irak en Afghanistan.

    Generaal Dick Berlijn begon zijn militaire carrière aan de Koninklijke Militaire Academie in Breda. Op 11 juni 1977 maakte hij als Starfighter-piloot een duikvlucht op de trein die door Molukkers was gekaapt. In 2004 wordt Berlijn benoemd tot Chef-Defensiestaf in de rang van generaal. In 2005 werd deze functie omgezet tot die van Commandant der Strijdkrachten, de hoogste functie in de Nederlandse krijgsmacht. In deze functie was generaal Berlijn de voornaamste militaire gesprekspartner van de minister van Defensie bij bijvoorbeeld uitzending van Nederlandse militairen voor vredesmissies.

    Het interview wordt afgenomen door Henk Procee en Peter Timmerman, beide werkzaam bij het Studium Generale van de Universiteit Twente.

    Donderdag 11 december, 19.30-21.00 uur.
    Vrijhof/Amphitheater. Aanmelden vooraf is niet mogelijk.

    De lezing wordt mede mogelijk gemaakt door Assemblee Sprekersbureau Maastricht:www.assemblee.nl.