Op 3 november 2010 organiseert de Stichting Faculty Club van de Universiteit Twente een thema-avond met als kern de vraag hoe de regio Twente een centrum van innovatie in duurzaamheid kan worden. Er zullen vier korte inleidingen gehouden worden, door achtereenvolgens Wim de Ridder (hoogleraar Toekomststudies en oud-directeur Stichting Maatschappij en Onderneming), Walter van der Meer (hoogleraar en Raad van Bestuur Vitens), Ton Beune (algemeen directeur Raedthuys Groep) en Peter den Oudsten (burgemeester Enschede en voorzitter Regio Twente). De kern van de avond zal echter bestaan uit een intensieve discussie waarvoor een select aantal stakeholders is uitgenodigd. Een eerste aanzet tot die discussie vindt u in bijgaande notitie, terwijl enkelen ook al verder input hebben geleverd. De avond wordt besloten met een diner.
Waar gaat het om? Het gaat erom Twente op de kaart te zetten als dé regio waar innovaties op duurzaamheidsgebied bij voortduring plaatsvinden en omgezet worden in activiteiten met een zowel economisch als ecologisch rendement. Op technologisch gebied heeft Twente veel in huis, zowel qua bedrijfsactiviteiten als in de kennisinfrastructuur, denk aan hernieuwbare energiebronnen (biomassa, zonne- en windenergie), nieuwe materialen, watertechnologie, bouw, sensortechnologie, ICT en duurzaamheid. Ook rond de implementatie van nieuwe technologie is veel kennis en ervaring aanwezig, er is geen regio waar zoveel nieuwe, en met name kennisintensieve, bedrijven worden opgericht. Dat zijn stuk voor stuk assets die we kunnen inzetten om in het kader van de duurzaamheids-innovatie een voortrekkersrol te vervullen. De combinatie van economie en ecologie wordt door velen beschouwd als een winner. Die kans moeten we ons niet laten ontnemen.
Het feit dat het nu aangetreden kabinet duurzaamheid en innovatie niet bovenaan haar prioriteitenlijstje lijkt te hebben gezet, zou geen rem mogen vormen, integendeel. Juist in zo’n klimaat heeft Twente een kans om definitief het voortouw te nemen, niet door te wachten op subsidies maar door de vele mogelijkheden die we al lang hebben actief te promoten en verder te ontwikkelen. De doorzettende stijging van grondstoffen- en voedselprijzen vormen slechts één argument om innovaties op het gebied van duurzame energie, maar ook mogelijkheden rond warmte-hergebruik, isolatie, gebruik van nieuwe materialen, etc. met kracht door te zetten. Gemeenten, universiteit en hogeschool, maar ook bedrijven kunnen demonstratie sites ontwikkelen om die mogelijkheden breed te etaleren.
Hoe we die positie moeten bereiken? Dat is het thema van de avond waarvoor we u niet alleen uitnodigen, maar ook vragen actief met ons mee te denken, om uiteindelijk tot een actieplan te komen. Wij hebben veel in huis, het komt er nu op aan onze kansen te benutten.
Wij zien uit naar uw bijdrage en uw komst op woensdag 3 november.
Met vriendelijke groet, namens de initiatiefnemers,
Henk Zijm Hans Hilgenkamp
Hoogleraar Productiemanagement/vz. Stichting Faculty Club Hoogleraar Experimentele Natuurkunde
Oud-rector magnificus Universiteit Twente Universiteit Twente
Twente, centrum van duurzaamheids-innovatie!
Ter inspiratie voor de bijeenkomst over duurzaamheid in Twente,
Faculty Club Universiteit Twente, 3 November 2010
Vraag een willekeurige Nederlander naar de eerste associatie met ‘Twente’.
Waarschijnlijke antwoorden zullen zijn; FC Twente, fietsvakanties in een mooie groene omgeving en, vanuit sommige Randstad-ogen; ‘ver weg’. Wat beter geïnformeerden, zullen wellicht de link leggen naar de Universiteit Twente, naar de grootschalige zoutwinning en naar nieuwe stedebouwkundige projecten als Hart van Zuid in Hengelo en Roombeek in Enschede.
Vraag evenzo de willekeurige Nederlander waar in het land het centrum is van innovaties op het gebied van duurzaamheid, groene technologieën en nieuwe energie-technieken. Goede kans dat daar niet een duidelijke ‘winnaar’ uitkomt, of het zou Delft moeten zijn dat met de TU het vaakst het nieuws haalt op deze terreinen.
Zijn er kansen om ‘Twente’ en ‘duurzaamheid’ sterker met elkaar te verbinden?
Natuurlijk! Twente heeft hiervoor zelfs een uitstekende uitgangspositie. En er gebeurt in Twente uiteraard ook al heel veel op het gebied van duurzaamheid, zoals ook in vele andere regio’s. Maar met de universiteit en haar focus op technologie voor de mensheid, met Kennispark, Saxion en andere onderwijsinstellingen, met de combinatie van grotere en kleinere gemeenten, de combinatie van verstedelijking en platteland, de aanwezigheid van een aantal grote bedrijven, een vliegveld waarvan de invulling nog moet worden vormgegeven, en vele andere factoren allemaal binnen een duidelijk herkenbaar en betrekkelijk compact gebied zou Twente zich uitstekend verder kunnen ontwikkelen als een van de meest prominente voortrekkers op dit gebied.
Duurzaamheid in de etalage:
Er draaien op dit moment in Twente al veel vernieuwende projecten op verschillende duurzaamheids-terreinen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van efficiënte energie-technologieën en allerhande initiatieven op de gebieden van recycling, besparing, waterhuishouding, reductie van milieubelasting, kwaliteit van ruimte, etc.. De uitstraling van deze activiteiten zou verder kunnen worden versterkt als ze in een aantrekkelijk gemeenschappelijk kader zouden worden geplaatst; ‘Twente voor de Toekomst’ of iets dergelijks.
Dat grotere kader zou ook een ideale basis kunnen vormen voor de ontwikkeling van een aantal nieuwe, liefst zeer zichtbare initiatieven, voortkomend uit een nauwe samenwerking tussen bedrijfsleven, overheden, wetenschap en media. Hierbij mogen we best een beetje dromen, van bijvoorbeeld een groot zonne-energie veld langs de snelweg waarin allerhande nieuwe technologieën worden getest en gepresenteerd aan het publiek, aan een mooi vormgegeven proeftuin van alternatieve windmolen concepten, aan elektrisch aangedreven gemeentevoertuigen en een afdekkend netwerk van oplaadstations, nieuwe concepten voor goederentransport (bijv. verlaadstations om het aantal vrachtwagen-kilometers in de stad terug te dringen, gecombineerd met schonere vormen van transport de stad in), energie-zuinige straatverlichting, implementatie van innovatieve en publieksvriendelijke ontwikkelingen op het gebied van isolatie, waterverbruik en luchtzuivering in woonwijken, goed gecommuniceerde tests van nieuwe verkeersdoorstromings-technieken etc, etc.. Daarbij zouden de universiteitscampus en evt. het vliegveld centrale proeftuinen kunnen worden voor duurzame innovaties.
Voor de locale bevolking zou het aantrekkelijk moeten worden gemaakt een bijdrage te kunnen leveren aan deze projecten, zodanig dat zij mogelijk ook direct van de opbrengsten kan profiteren. Het bekijken van nieuwe duurzame technologieën zou zelfs een uitje kunnen worden voor het hele gezin.
Wat kost het? Wat levert het op!
Zou een dergelijk initiatief om van Twente hét duurzaamheids innovatie-centrum te maken alleen voort moeten komen uit een goed bedoeld, maar kostbaar idealisme? Nee, zeker niet! Zowiezo zou meer aandacht voor duurzaamheid de kwaliteit van ons leefgebied verder ten goede komen. Het zou mensen verder stimuleren zuinig om te gaan met energie, water en overige grondstoffen, en ook een belangrijke educatieve, sociale en wellicht zelfs recreatieve waarde kunnen hebben.
Maar er is ook een direct economisch belang. Ten eerste leidt het verder invoeren van energie- en grondstoffen-besparing binnen bedrijven/overheidsinstellingen al gauw tot hogere efficiëntie en lagere kosten. Gemeenten moeten ook gaan voldoen aan nieuwe richtlijnen op het gebied van CO2 reductie, die niet met kleine acties te realiseren zijn. Daarnaast zal naar verwachting de wereldmarkt voor geselecteerde duurzame energietechnologieën groeien van zo’n 340 miljard Euro in 2008 tot tussen de 800 en 1200 miljard Euro in 2020. Wereldwijd zijn zonne-energie en waterkracht de belangrijkste deelmarkten. Voor Nederland zijn dit biobrandstoffen, biogas, wind, isolatie en waterzuivering. De Nederlandse markt groeit met 13% tot 17% per jaar harder dan de wereldmarkt en zal binnen tien jaar een omvang bereiken van tussen de 10 en 16 Miljard Euro. Op Europese schaal bieden de doelstellingen van ‘Europa 2020’ een indicatie voor de groei van duurzame technologieën.
Dit betekent dat er op het terrein van duurzame (energie)-technologieën veel ruimte is voor nieuwe bedrijvigheid, zowel op kleine als op grote schaal. Een belangrijk gedeelte daarvan zal voortkomen uit de leidende innovatie-centra of wordt daartoe aangetrokken. Een niet onbelangrijk aspect hierbij is dat deze arbeidsmarkt zeker ook een grote aantrekkingskracht heeft op hoger opgeleiden.
De bijeenkomst van 3 November: Een aanzet to gemeenschappelijke actie
Om de kracht van Twente als duurzaamheids innovatie-centrum verder te versterken is het voorstel dus dat er meer gemeenschappelijke actie komt en nieuwe publieksvriendelijke en zichtbare initiatieven in een gemeenschappelijk kader worden ontwikkeld. Dit alles uiteraard in uitstekende coordinatie met investerings-programma’s zoals de Twentse Innovatieroute en met reeds lopende initiatieven voor een gemeenschappelijke branding van Twente als innovatieve top-regio.
Om hiervoor het draagvlak te peilen, ideeën te ontwikkelen en verdere stappen te zetten is de avond-bijeenkomst van 3 November a.s. in de Faculty Club van de Universiteit Twente georganiseerd. Verdere gedachten en initiatieven hieromtrent kunnen via ons eventueel al voor de bijeenkomst worden gecirculeerd onder de genodigden, of op de avond zelf ter tafel worden gebracht.
Namens de organisatoren,
Prof. Hans Hilgenkamp & Prof. Henk Zijm, Universiteit Twente