Studeren met ADHD/ADD

Bij ADHD is er sprake van moeilijkheden met het vasthouden van aandacht en concentratie, hyperactiviteit, impulsiviteiten moeite met plannen. Bij ADD is er geen sprake van hyperactiviteit.

De ADHD en ADD beïnvloed de studieprestaties op verschillende manieren. 

kenmerken

Concentratieproblemen

• Snel afgeleid door prikkels van buitenaf en eigen gedachten.
• Alles tegelijk doen.
• Moeite met plannen en organiseren.
• Vergeetachtig.
• Vaak dingen kwijtraken of verliezen.
• Moeite met afmaken van taken.
• Moeite met langdurig of aandachtig luisteren.
• Moeite met voldoende aandacht geven aan details.

Impulsiviteit

• Zonder nadenken dingen doen of zeggen.
• Moeite met de beurt afwachten.
• Zich vaak mengen in andermans gesprekken.
• Mensen in de rede vallen.

Hyperactiviteit (niet bij ADD)

• Innerlijke rusteloosheid.
• Grote beweeglijkheid en moeite met stilzitten, friemelen met handen of voeten.
• Praten met een zekere opwinding.

belemmeringen bij onderwijsactiviteiten                   

• Moeite met lang stilzitten, concentreren en goed luisteren tijdens colleges.
• Overzicht houden/krijgen, plannen en organiseren van taken en activiteiten.
• Studietaken uitvoeren doordat de student niet goed langere tijd met iets bezig kan zijn.
• Studietaken niet kunnen uitvoeren doordat de aantekeningen of opdracht kwijt zijn.
• Moeite met prioriteiten stellen.
• Moeite met concentreren bij het maken van toetsen.
• Instructies goed opvolgen bij practica of opdrachten.

MOGELIJKE ONDERWIJSMAATREGELEN EN VOORZIENINGEN

Een verklaring is nodig die de aanvraag voorzieningen en regelingen wegens persoonlijke omstandigheden rechtvaardigt.
Procedure aanvraag voorzieningen: raadpleeg het stappenplan.

Begeleiding(tips)/onderwijsmaatregelen

• Periodieke korte begeleidingsgesprekken op een vast tijdstip aan de hand van een agenda.
• Inhoud gesprekken met student en gemaakte afspraken kort samenvatten en communiceren via email en toegankelijk vastleggen.
• Ondersteuning bij een taakgerichte planning, een prioriteitenlijstje en structureren van de studie.
• Ondersteuning bij het maken van een realistische studieplanning (op maat).
• Ondersteuning bij het vinden van de juiste studiemethode.
• Stimuleren van zelfmonitoring om zicht te krijgen op factoren die van invloed zijn op het functioneren: feedback van de studieadviseur.
• Begeleiding van communicatie naar mentoren en docenten.
• Stimuleren van persoonlijke ontwikkeling via trainingen.

Toetsvoorzieningen

• Verlenging toetstijd.
• Rustige, prikkelarme toetsruimte.
• Toetstafel tegen de muur plaatsen.
• Toets in delen of met rustpauze.
• Extra verlichting.
• Voorleessoftware Kurzweil3000.

Bruikbare HULPMIDDELEN

De geboden tools zijn niet bedoeld ter vervanging van professionele psychologische of medische hulpverlening, maar een aanvulling op de gewone 'spreekkamerhulpverlening' bij een bevoegde (huis)arts of psycholoog. Neem bij psychische klachten contact op met de studentenpsycholoog of met een externe reguliere professionele hulpverleninger.

• On-line mindmapsoftware  voor het maken van gestructureerde samenvattingen en instrument bij een brainstormsessie:
  mindmeister
  bubbl.us
• Kurzweil3000 (UT-licentie), een hulpmiddel bij het structureren van teksten; met visuele en auditieve ondersteuning (tekst naar spraak software).
• Timetimer (of tijdwekker) waarmee de student zichzelf dwingt een bepaalde tijd met iets bezig te zijn. Ook als app op mobiele telefoon beschikbaar.

Interne aanbod begeleiding

Voor opleidingsgebonden begeleiding is de studieadviseur van de opleiding het eerste aanspreekpunt.
Voor opleidingoverstijgende individuele begeleiding en advisering zijn de studentbegeleiders van Student Affairs Coaching & Counselling te raadplegen.

interne aanbod ondersteuning

UT ondersteuningsaanbod van trainingen, workshops, studievaardigheden.

regelingen bij studiebeperking

externe aanbod begeleiding en ondersteuning

• PsyQ GGZ Enschede. Geestelijke gezondheidszorg op maat bij AD(H)D.
• Actoo-Twente coacht en ondersteunt studenten met een ASS en AD(H)D. Biedt praktische begeleiding en ondersteuning bij planning, organisatie en uitvoering.
• De doortrapper, ervaringsdeskundige professional coacht en begeleidt jongeren en jong volwassenen uit Twente die een vorm van autisme en/of ADHD hebben.
• Zorgondernemers-Twente bieden begeleiding en ondersteuning bij o.a. AD(H)D
• Studiesucces Twente
  Niet-vakinhoudelijke hulp, begeleiding en advies bij leren en studeren.
• ADHD Nederland
  ADHD begeleiding & opleidingen, ADHD & studie, ADHD & werk.

TIPS VOOR DOCENTEN

• Structuur in de lesstof, overzicht aanbieden.
• Accentueer belangrijke punten en hoofdzaken.
• Gebruik afbeeldingen/tekeningen/schema's ter illustratie.
• Vooraf schriftelijke overzichten/sheets/hand-outs van de behandelde studiestof via black-bord.
• Consequent gebruik van begrippen en vaktermen.
• Concrete afspraken over de werkvorm, eventueel schriftelijke uitleg wat de bedoeling is.
• Student de gelegenheid geven vragen te stellen via email.
• Duidelijke feedback geven.
• Studenten in kleine groepen plaatsen.
• Vaste partner voor practica.

Handicap & Studie: training ASS en ADHD voor onderwijsprofessionals.
Scriptiebegeleiding bij studenten met ADHD en ADD, uitgave van de Universiteit Leiden.
Overzicht deskundigheid bevorderende activiteiten voor docenten en studiebegeleiders.

TIPS VOOR STUDENTEN

Maak gebruik van het ondersteunende UT-aanbod. Raadpleeg tips voor studieaanpak.

Tips Geroosterde onderwijsvormen

• College voorbereiden, kijk of er college sheets beschikbaar zijn (blackboard). Neem ze door en mee naar het college.
• Voicerecorder gebruiken (opname colleges).
• Stel vragen na college of via email.
• Structureer de aantekeningen (maak mappen per vak).
• Kopieer aantekeningen van een medestudent.
• Vraag docent naar collegestof in digitale vorm.
• Vaste partner bij practica.
• Ga bij colleges en tentamens vooraan zitten zodat je niet afgeleid wordt.

Tips Groepswerk

• Gebruik een overzichtelijke agenda of digitale organiser (op telefoon) voor je afspraken en studeertijd.
• Gebruik voicerecorder voor belangrijke discussies.
• Taakverdeling: doen waar je goed in bent.
• Communiceren aan de werkgroep hoe je het beste werkt; informeren over je beperking op gebied van informatie verwerken en communicatie.
• Vaste partner bij werkgroepen.
• Maak goede afspraken over taken en pauzes bij groepsopdrachten.
• Planning maken.
• Online samenwerken (bv. in Blackboard).
• Presentatievaardigheden trainen (actuele UT ondersteuningsaanbod).

tips Zelfstudie

• Gebruik een (digitale) agenda, maak een dagplanning.
• Splits taken op in haalbare stappen.
• Actief studeren (onderstrepen, samenvatten, hardop lezen of gebruik tekst-naar-spraaksoftware).
• Geheugensteuntjes zoals memo-briefjes.
• Zorg voor een georganiseerde werkplek (opgeruimd bureau).
• Zorg voor een goede bureauverlichting.
• Pas het contrast van je laptop aan.
• Stel prioriteiten.
• Gebruik oordopjes bij snelle afleiding.
• Gebruik tijdwekker/timetimer.
• Gebruik een individuele stille studieplek
• Samenvattingen maken mbv mindmappen (of verkrijgen van samenvattingen).
• Studeersnel.nl: online leerplatform voor het delen van documenten (samenvattingen, oude tentamens, college aantekeningen en uitwerkingen).  
• Studievaardigheden
• 5 minuteninfo: verminder stress 

tips Stage/afstuderen

• Geregelde (schriftelijke) afspraken met begeleider.
• Stel vragen per mail.
• Koppel gemaakte afspraken terug via email.
• Takenlijstjes maken.

Scriptie schrijven voor studenten met AHHD/ADD , uitgave van de Universiteit Leiden.
Studietips van de studiemeesters 
Tips omgaan met ADD  Addy's gids, een verzameling tips, tricks en strategiën van een ervaringsdeskundige.

INFORMATIEBRonnen

Literatuur/Publicaties

Voor begeleiders

• De draad van Ariadne - uitgave Student Affairs Coaching & Counselling Universiteit Twente 2004.

Algemeen

• Portret van Anke. ADHD hebben en er mee leren omgaan. 
• SUZAN, uitgesproken anders - ADHD lifestyle magazine.
• Succesvol studeren met ADHD - Eddy Hofman en Lies Korevaar 2004.
• ADHD en succesvol verder studeren - uitgave Centrum ZitStil.
• ADHD. Aandacht. Een kopzorg?
  Een gids voor volwassenen met concentratieproblemen - Kathleen Nadeau, www.uitgeverij.swets.nl, 1999.

Websites

• Impuls en Woortblind vereniging voor (jong)volwassenen met ADHD/ADD.

Video/films

• Jaspers real life, serie korte filmpjes waarin Jasper met zijn ADHD in een aantal situaties wordt gevolgd. Elk filmpje duurt ongeveer 8 minuten. Uitgave van www.adhdnetwerk.nl.
• Student met ADHD aan de TUDelft.
• Student met ADD aan de TUDelft.