Over TIMSS

  • Wat is TIMSS?

    Wat?

    Sinds 1995 wordt wereldwijd elke vier jaar de kennis van leerlingen in de exacte vakken gemeten met een internationale TIMSS-toets voor het basisonderwijs en/of het voortgezet onderwijs. Op dit moment loopt TIMSS-2015.

    Waarom?

    TIMSS geeft landen de mogelijkheid in kaart te brengen hoe goed hun leerlingen in de exacte vakken presteren in vergelijking tot andere landen. Maar het onderzoek biedt meer dan alleen een internationale ranglijst. TIMSS verzamelt ook informatie over waarom leerlingen in het ene land beter presteren dan in een ander land. Met deze kennis zou de ongelijkheid tussen en binnen landen in de onderwijskansen van leerlingen teruggedrongen kunnen worden. Via schriftelijke vragenlijsten voor leerlingen, leraren en schoolleiders wordt informatie verzameld over de onderwijscontext. Doordat TIMSS elke vier jaar herhaald wordt, geeft het ook een beeld van ontwikkelingen in leerprestaties en in het onderwijs over de jaren heen.

    Wie?

    TIMSS wordt gecoördineerd door het TIMSS & PIRLS International Study Center te Boston onder leiding van het International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA).

    TIMSS wordt in Nederland uitgevoerd in opdracht van de Programma Raad voor het Onderwijs Onderzoek (PROO) van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Het Nederlandse aandeel van TIMSS wordt sinds 1995 uitgevoerd door de Universiteit Twente.

  • Geschiedenis van TIMSS

    Al in 1959 werd voor de eerste keer door het IEA (International Association for the Evaluation of Educational Achievement), een internationale leerlingtoets voor wiskunde bij leerlingen in het voortgezet onderwijs uitgeprobeerd. Men koos voor wiskunde omdat dit vak het meest geschikt leek te zijn internationaal te vergelijken. Dat de ontwikkeling van een dergelijke toets niet zo makkelijk was, blijkt wel uit het feit dat de afname van de uiteindelijke toets pas in 1964 plaatsvond. Dit eerste onderzoek heette FIMS: First International Mathematics Study. Er deden tien landen mee, waaronder Nederland en Vlaanderen. Naast de toets werd ook informatie verzameld over leerlingmotivatie en -attituden.

    Begin jaren '70 werd voor verschillende vakgebieden een aantal vergelijkbare studies uitgevoerd, zoals voor leesvaardigheid en natuurwetenschappen. Voor natuurwetenschappen droeg deze studie de naam FISS: First International Science Study. Begin jaren '80 kregen zowel FIMS als FISS een vervolg in SIMS (1982) en SISS (1984).

    Zo'n 40 landen van over de hele wereld namen in 1995 deel aan de Third International Mathematics and Science Study (TIMSS). De TIMSS-toets bestond uit wiskundeopgaven én opgaven voor de natuurwetenschappen (biologie, natuurkunde, scheikunde en fysische aardrijkskunde).

    TIMSS-1995 was niet langer meer beperkt tot het voortgezet onderwijs. Er was ook een toets voor basisschoolleerlingen (9- en 10-jarigen) voor rekenen en natuuronderwijs. Verder werden er schriftelijke vragenlijsten afgenomen bij de getoetste leerlingen, hun leraren en hun schoolleiders.

    TIMSS-1995 kreeg voor het voortgezet onderwijs een vervolg in 1999. In TIMSS-1999 stond de vergelijking met de resultaten van 1995 voorop. Vanaf 1999 betekent de eerste T van TIMSS niet langer meer Third, maar staat deze T voor Trends.

  • Nederland in TIMSS 1995-2015

    Nederland heeft vanaf 1995 aan TIMSS deelgenomen. Door op een van de onderstaande studies te klikken krijgt u een overzicht van de belangrijkste uitkomsten per studie.

    TIMSS-1995 Basisonderwijs

    • groep 5 en 6
    • bijna 6000 leerlingen getoetst
    • opgaven verdeeld over 8 verschillende toetsboekjes
    • overwegend meerkeuze
    • voor rekenen en natuuronderwijs in top 10
    • in groep 5 jongens beter dan meisjes in natuuronderwijs
    • in groep 6 jongens beter dan meisjes in rekenen en in natuuronderwijs
    • leerlingen zijn redelijk positief over rekenen en natuuronderwijs

    TIMSS-1995 Voortgezet onderwijs

    • leerjaar 1 en 2
    • ruim 4000 leerlingen getoetst
    • opgaven verdeeld over 8 verschillende toetsboekjes
    • overwegend meerkeuze
    • voor wiskunde en science in top 10
    • relatief de laagste prestaties in scheikunde
    • geen sekseverschillen in wiskunde, maar jongens zijn beter in science
    • leerlingen geen positieve, maar ook geen negatieve houding ten opzichte van de exacte vakken

    TIMSS-1999 Voortgezet onderwijs

    • leerjaar 2
    • bijna 3000 leerlingen getoetst
    • opgaven verdeeld over 8 verschillende toetsboekjes
    • overwegend meerkeuze
    • voor wiskunde en science in top 10
    • prestaties ten opzichte van 1995 gelijk
    • geen sekseverschillen in wiskunde, maar jongens zijn beter in science
    • leerlingen geen positieve, maar ook geen negatieve houding t.o.v. de exacte vakken
    • leerlingen zijn redelijk positief over rekenen en natuuronderwijs

    TIMSS-2003 Basisonderwijs

    • groep 6
    • bijna 3000 leerlingen getoetst
    • opgaven verdeeld over 12 verschillende toetsboekjes
    • bijna de helft open vragen
    • Nederland hoog in de top 10 voor rekenen, iets lager in top 10 voor natuuronderwijs
    • jongens iets beter dan meisjes
    • t.o.v. 1995 jongens erop achteruit gegaan, meisjes gelijk gebleven
    • meisjes minder zelfvertrouwen in rekenen dan jongens

    TIMSS-2003 Voortgezet onderwijs

    • leerjaar 2
    • bijna 3000 leerlingen getoetst
    • opgaven verdeeld over 12 verschillende toetsboekjes
    • overwegend meerkeuze, maar meer open gaven dan in 1995/1999
    • voor zowel wiskunde als science in top 10
    • prestaties ten opzichte van 1995/1999 gelijk
    • geen sekseverschillen in wiskundeprestaties (meisjes wel minder zelfvertrouwen) jongens beter in science
    • licht negatieve houding t.o.v. de exacte vakken, alleen biologie licht positieve houding

    TIMSS-2007 Basisonderwijs

    • groep 6
    • ongeveer 4000 leerlingen getoetst
    • opgaven verdeeld over 18 toetsboekjes
    • ongeveer de helft meerkeuze
    • sinds 1995 zeer geleidelijke afname van de prestaties voor rekenen/wiskunde
    • vooral allochtone meisjes presteren in verhouding met de andere leerlingen significant slechter.
    • Nederland staat niet langer in de top 10 van best presterende landen voor natuuronderwijs
    • Meisjes hebben minder zelfvertrouwen in hun eigen rekenvaardigheden dan jongens

    TIMSS-Advanced 2008 Voortgezet onderwijs

    • 6 VWO (wiskunde B2 en natuurkunde 2)
    • ongeveer 4000 leerlingen getoetst
    • opgaven verdeeld over 6 toetsboekjes
    • Ongeveer de helft meerkeuze
    • leerlingen presteren op hoog niveau.
    • in verhouding met andere landen volgens slechts weinig leerlingen in Nederland natuurkunde en wiskunde op een geavanceerd niveau.

    TIMSS-2011 Basisonderwijs

    • groep 6
    • ongeveer 4500 leerlingen worden getoetst
    • opgaven verdeeld over 14 toetsboekjes
    • ongeveer de helft meerkeuze
    • Nederlandse leerlingen presteren goed
    • Prestaties gaan niet verder omlaag, bij natuuronderwijs zit Nederland weer op niveau 1995
    • Weinig excellente leerlingen in verhouding met andere gelijk presterende landen
    • Basisniveau is goed

    TIMSS-2015 Basisonderwijs

    • groep 6
    • ongeveer 4000 leerlingen worden getoetst
    • opgaven verdeeld over 14 toetsboekjes
    • ongeveer de helft meerkeuze
    • Nederlandse leerlingen presteren slechter dan in 2011
    • De afgelopen 20 jaar laat het niveauin natuuronderwijs en rekenen een licht dalende trend zien. 
    • Bij natuuronderwijs is dit zelfs een licht significante daling ten opzichte van 2011
    • Het basisniveau is goed. 
    • Weinig excellente leerlingen in verhouding met andere gelijk presterende landen. 
    • Ruim driekwart van de leerlingen kan tijdens de rekenles over een computer en/of tablet beschikken. Deze wordt vooral gebruikt voor het oefenen. 


    Meer informatie is onder andere te vinden in de nationale rapporten van TIMSS (zie publcaties).