De gevolgen van energietransitie komen op vele manieren aan bod. De politieke en economische gevolgen liggen onder een vergrootglas, als gevolg van de impact van de transitie voor de komende decennia. Maar wat is de relatie tussen energietransitie en gendergelijkheid?
Prof.dr. Joy Clancy, die donderdag haar inaugurele rede hield, gaat in op het onderwerp: “De transitie van het energiesysteem en genderrollen en -relaties zijn met elkaar verbonden en bieden wederzijds voordelen.”
Diversiteitsperspectief
De transitie in onze energievoorziening is niet alleen bron-gerelateerd. De transitie heeft ook enorme gevolgen voor de manier waarop zaken georganiseerd zijn, zoals de opkomst van lokale energiecoöperaties. Nederland kan worden beschouwd als voorloper bij de vorming van deze lokale energiecoöperaties. Omdat steeds meer gebruik wordt gemaakt van kleinschalige productie- en opslageenheden raken burgers steeds meer betrokken bij de organisatie zelf. “Maar een van de grote vragen is wiens wensen een plek krijgen in het beleid”, stelt Joy Clancy.
Die discussie is een maatschappelijke kwestie, die verband houdt met een breder perspectief op diversiteit. Hoe kunnen we bij dergelijke initiatieven kansen creëren voor een bredere dwarsdoorsnede van de maatschappij? Een van de kwesties is gendergelijkheid. Zo heeft Joy Clancy de participatie van vrouwen in lokale energiecoöperaties onderzocht, waarbij naar voren kwam dat vrouwen ondervertegenwoordigd zijn in deze nieuwe samenwerkingsvormen binnen de energiesector.
“Vanuit een academisch perspectief is het interessant te weten of vrouwen groter voorstander zijn van duurzame energie dan mannen. Er zijn zeer weinig gepubliceerde statistische gegevens, en die hebben betrekking op Europa en andere geïndustrialiseerde landen”, zegt Joy Clancy. “Maken vrouwen een bewuste keuze om te vergroenen en kiezen ze voor leveranciers die elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen leveren en de ontwikkeling ervan bevorderen? Het ontbreekt aan gegevens om deze vraag definitief te beantwoorden. Maar in elk geval moeten we ons, vanuit een perspectief van gendergelijkheid, meer bezig houden met hoe vrouwen, vaker dan nu, change leaders kunnen worden. Er zou meer ruimte moeten zijn voor empowerment van vrouwen en er zijn verschillende manieren om dat te bereiken.”
Complexe context
De effecten van energietransities op gendergelijkheid zijn talrijk en tegelijkertijd lastig te interpreteren aangezien ze zich voordoen binnen een complexe context. In het bijzonder in internationaal perspectief. Joy Clancy: “De gevolgen van de energietransitie zijn geduid in termen van politieke en economische effecten, maar er is minder aandacht voor de sociale gevolgen. Het bekijken vanuit een genderperspectief is een geheel nieuw onderzoeksterrein.”
Met haar team onderzocht Joy Clancy de gevolgen van de bevordering van schone energie in ontwikkelingslanden. Het onderzoek roept de vraag op of de opkomst van schonere energie in bijvoorbeeld de informele voedingssector betekent dat mannen instromen en vrouwen worden verdrongen. “We onderzoeken de gevolgen van elektriciteit op mannen en vrouwen. Verandert het gedrag of rollen? En we moeten tevens inzicht krijgen in welke businessmodellen vooral vrouwvriendelijk zijn”, zegt ze.
ENERGIA
Aan de relatie tussen gender en energie wordt binnen ENERGIA gewerkt sinds 1995, toen een kleine groep vrouwen samenkwam voor de oprichting van het internationale netwerk voor gender en energie. Joy Clancy is een van de oprichters van ENERGIA. Het is de bedoeling onderzoekers, ontwikkelingsspecialisten, energie- en genderspecialisten die op dit gebied werkzaam zijn samen te brengen om concrete ervaringen uit te wisselen en analytische benaderingswijzen te delen. Het netwerk heeft tot doel de kloof te dichten en de dialoog te stimuleren tussen twee verschillende groepen die soms op een ander spoor lijken te zitten: beleidsmakers en mensen die aan de basis werkzaam zijn, en energieprofessionals en genderspecialisten.
Op 23 en 24 november was de vakgroep Governance and Technology for Sustainability (CSTM) van de Universiteit Twente gastheer van het Symposium Engendering the Energy Transition, in samenwerking met de European Association of Development and Training Institutes (EADI), African Studies Centre (Universiteit Leiden) en ENERGIA.
Over Joy Clancy
Joy Clancy is hoogleraar Development Studies en gespecialiseerd in Gender en Energie. Ze heeft een PhD in Engineering (alternatieve brandstoffen voor kleine stationaire motoren) en is sinds 1989 verbonden aan de Universiteit Twente. Haar onderzoek richt zich al meer dan 30 jaar op kleinschalige energiesystemen voor ontwikkelingslanden, inclusief het proces van technologieoverdracht en de rol van energie als input voor kleine ondernemingen en de mogelijkheden daarvan voor ondernemers, in het bijzonder vrouwen, door te voorzien in een nieuwe infrastructuurdienst. Gender en energie is een belangrijke factor die in dit onderzoek aan bod komt. Onlangs heeft ze gewerkt aan sociale integratie en uitsluiting in de waardeketens voor biobrandstoffen en de effecten op armoede.
