Vakgroep ELAN

Hoe bruikbaar en effectief is Lesson Study voor docenten (Nederlands en wiskunde) in de Nederlandse context?

Siebrich de Vries, Gerrit Roorda & Klaas van Veen

Onderzoeksdoel

Lesson Study (LS) is een zich in Nederland snel verspreidende professionaliseringsbenadering. LS heeft alle kenmerken van effectieve docentprofessionalisering (Van Veen et al., 2010), en is daarmee een in theorie zeer krachtige professionaliseringsaanpak. Inmiddels is LS ook al ongeveer 15 jaar object van studie. Op basis van twee reviewstudies op dit gebied (Cheung & Wong, 2013; Xu & Pedder, 2014) blijkt dat LS inderdaad een krachtig middel kan zijn voor docenten om hun lespraktijk te verbeteren. Het gaat dan vaak om kleinschalig, kwalitatief onderzoek, voornamelijk uitgevoerd in niet-Nederlandse contexten. Omdat LS zoveel potentieel lijkt te hebben, is er veel behoefte aan empirische onderbouwing in de Nederlandse context. Doel van voorliggend onderzoek, gefinancierd door NRO in het kader van de subsidieronde Overzichtsstudies (405-15-726, zie www.nro.nl), is om na te gaan wat de effectiviteit en bruikbaarheid van LS kan zijn voor de Nederlandse onderwijscontext.

Theoretisch kader

Voor het onderzoek hebben we een theoretisch model ontwikkeld dat (1) verschillende factoren beschrijft die van invloed kunnen zijn op deelname en uitvoering, (2) het proces van deelname in het doorlopen van de LS-cyclus zelf, en (3) de opbrengsten voor docenten en leerlingen. Voor het voorwaardelijke deel, baseren we ons vooral op Fishbein (2008). Voor het proces- en opbrengstdeel baseren we ons op een beproefd theoretisch model van Lewis, Perry en Hurd (2009). Het bevat vier hoofdkenmerken van LS, te weten Onderzoek, Planning, Onderzoeksles en Reflectie, en beschrijft drie mechanismen als wegen van verandering, namelijk 1. de kennis en opvattingen van docenten, 2. hun professionele community en 3. onderwijs-/leermateriaal, naar verbeterd onderwijsgedrag, dat uiteindelijk leidt naar verbeterd leren van leerlingen.

Onze onderzoeksvragen zijn:

  1. Welke opbrengsten heeft deelname aan LS?
  2. Wat zijn de cruciale elementen in het LS-proces?
  3. Welke factoren bevorderen of verhinderen deelname van docenten in LS? 

Onderzoeksmethode

Het onderzoek bestaat uit een literatuuronderzoek en een casestudy. Voor het literatuuronderzoek hebben we, voortbouwend op de bovengenoemde bestaande reviewstudies, ca. 70 internationale studies over LS afkomstig uit zeven databases en ca. 20 in Nederland gevonden publicaties in kaart gebracht.

Voor de casestudy hebben we in twee PLG’s Nederlands en wiskunde bij circa 30 docenten van 12 VO-scholen gedurende twee jaar data verzameld op het gebied van de voorwaarden, proces en opbrengsten via vragenlijsten, interviews en observaties (mixed-method).

 Resultaten en/of onderbouwde conclusies

Resultaten zowel op basis van de literatuurstudie als de Nederlandse casus tonen aan dat docenten vak-, (vak)didactische en pedagogische kennis opdoen, dat ze een expliciete focus op het leren van de leerling ontwikkelen, dat het samenwerking bevordert, en dat het de kwaliteit van onderwijzen van docenten en leren van leerlingen verhoogt. Wat betreft het LS-proces blijken docenten met name het observeren van leerlingen zeer waardevol te vinden. Daarnaast blijkt begeleiding in belangrijke mate bij te dragen. De belangrijkste bevorderende factoren blijken schoolleiderschap en tijd.

Wetenschappelijke betekenis van de bijdrage

Toenemende inzichten in de effectiviteit van LS in een diversiteit aan contexten.

 Referenties

Cheung, W. M. & Wong, W. Y. (2014). Does Lesson Study work? A systematic review on the effects of Lesson Study and Learning Study on teachers and students. International Journal for Lesson and Learning Studies, 3(2), 137-149.

Fishbein, M. (2008). A reasoned action approach to health promotion. Medical Decision Making28(6), 834-844.

Lewis, C., Perry, R., & Hurd, J. (2009). Improving mathematics instruction through Lesson Study: A theoretical model and North American case. Journal of Mathematics Teacher Education, 12, 285–304.

Veen, K., van, Zwart, R. C., Meirink, J. A., & Verloop, N. (2010). Professionele ontwikkeling van eraren: een reviewstudie naar effectieve kenmerken van professionaliseringsinterventies van leraren. ICLON/Expertisecentrum Leren van Docenten.

Xu, H. & Pedder, D. (2014). Lesson Study: An international review of the research. In P. Dudley (ed.), Lesson Study, professional learning for our time (pp. 29 – 58). London/New York: Routledge.