Het excellentieonderwijs dat hogescholen en universiteiten studenten als extra onderwijs aanbieden aan zeer gemotiveerde studenten, blijkt een proeftuin voor onderwijsvernieuwing. Dit is vooral te danken aan docenten die zowel regulier onderwijs als excellentieonderwijs geven. Vaak is het excellentieonderwijs in honoursprogramma’s georganiseerd. Effecten van deze honoursprogramma’s op kennis en vaardigheden van studenten zijn veel minder zichtbaar. Universiteiten en hogescholen kunnen de effecten vergroten door het excellentieonderwijs goed in te bedden in de organisatie.
Resultaten onderzoek naar excellentieonderwijs bekend
Dit blijkt uit onderzoek dat het Center for Higher Education Policy Studies (CHEPS), ROA van Maastricht University en KBA Nijmegen uitvoerden in het kader van het onderzoeksprogramma ‘Excellentie van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek’. Voor dit programma werd via tests, vragenlijsten, en interviews onderzocht wat de effecten zijn van deelname aan honoursprogramma’s op kritische denkvaardigheden, creativiteit, leiderschap en politieke betrokkenheid van studenten. Ook werd bestudeerd hoe studenten werden geselecteerd voor de honoursprogramma’s en of er sprake is van uitstraling van het excellentieonderwijs op de hele instelling.
ruimte voor experimenteren met onderwijsconcepten
Zelfs als instellingen de honoursprogramma’s niet als proeftuin zien, gebruiken docenten ze toch als zodanig. Docenten experimenteren bijvoorbeeld met concepten als student-driven learning en flipped classroom, met andere toetsvormen, multidisciplinair onderwijs of persoonlijke ontwikkelingsplannen van studenten. Naarmate honoursprogramma’s beter passen in de cultuur en organisatie van het hele onderwijs dat de instelling aanbiedt, is de kans groter dat de innovaties ook doorwerken in het reguliere onderwijs. Het onderzoek laat zien dat het goed is om bijvoorbeeld de onderwijskundige diensten die veel instellingen hebben te betrekken bij de honoursprogramma’s.
Uitblijven effecten op vaardigheden en persoonskenmerken
In het onderzoek bleken directe effecten van deelname aan honoursprogramma’s op vaardigheden, zoals kritisch denken en creativiteit, en persoonskenmerken zoals leiderschap, niet zichtbaar te zijn. Dit kan zijn omdat instellingen voor de honoursprogramma’s juist studenten selecteren die deze vaardigheden en persoonskenmerken al hebben. Het kan ook zijn dat honoursprogramma’s en reguliere studieprogramma’s op verschillende manieren bijdragen aan de ontwikkeling van studenten.
Meer halen uit excellentieonderwijs
Prof. Barend van der Meulen, hoogleraar en directeur van het CHEPS over het onderzoek: “Met deze resultaten laten we zien dat het excellentieonderwijs verder ontwikkeld kan worden. Het zou jammer zijn als de vele inspanningen van de afgelopen jaren niet nog meer uitstraling krijgen.” Vandaag worden de voorlopige resultaten van het onderzoek gepresenteerd op de conferentie ‘Meer halen uit excellentieonderwijs’. Deze conferentie wordt gehouden op de Universiteit Twente.
De conferentie vindt plaats in het kader van het 35-jarig jubileum van CHEPS aan de Universiteit Twente. Tijdens de conferentie gaan de aanwezigen de resultaten vertalen in concrete aanbevelingen.
