Het vakgebied onderhoud (of maintenance) gaat al lang niet meer alleen over vette handen en steeksleutels. Maintenance, waar we allemaal dagelijks mee te maken hebben, is bezig aan een flinke inhaalslag en staat bol van de innovaties. De behoefte aan academisch geschoold personeel is groot en wetenschappelijk onderzoek is van levensbelang. Dynamisch onderhoud zorgt voor grote besparingen in tijd en geld en overheid en industrie erkennen het belang ervan. Het onderzoek van UT-hoogleraar Tiedo Tinga vormt een belangrijke pijler op dit gebied. Tinga spreekt op donderdag 7 november zijn oratie uit.
Maintenance heeft van oudsher geen sexy imago, maar zit diepgeworteld in de samenleving. Alles waarmee we werken heeft onderhoud nodig. Storingen of verwaarlozingen kunnen in veel toepassingen (kernenergie, luchtvaart, defensie) leiden tot grote catastrofes. In het vakgebied vindt een belangrijke verschuiving plaats. Traditioneel preventief onderhoud (zeker aan kritische systemen) kost veel tijd en geld en vertroebelt het zicht op de daadwerkelijke veiligheid van een installatie. Dynamisch onderhoud is daarom de toekomst. In zijn inaugurele rede ‘de Dynamiek van Onderhoud’ ter aanvaarding van het ambt van hoogleraar aan de Universiteit Twente, geeft Tiedo Tinga de inhaalslag van het vakgebied duidelijk weer.
Voorspellen van onderhoud
“Vroeger ging het zo dat je data over een systeem verzamelt en op basis daarvan inschat wanneer onderhoud nodig is, ook wel experienced based genoemd”, zegt Tinga. “Heeft een auto 50.000 kilometer gereden? Dan volgt groot onderhoud. Maar is dat nodig als die auto alleen maar soepele snelwegkilometers verteerd heeft? Vooral op gebieden waarbij falen grote gevolgen heeft, zoals de luchtvaart, is onderhoud daarom aan de orde van de dag. Op deze manier zie je echter niet wanneer een systeem nou daadwerkelijk faalt. Wat wij doen is het voorspelbaar maken van onderhoud. Door middel van fysische modellen voorspellen we wanneer systemen stukgaan en dus wanneer onderhoud nodig is. Ook wel just-in-time-maintenance genoemd. Door middel van sensoren detecteren we bijvoorbeeld afwijkingen in trillingsgedrag en stellen we vast wanneer reparatie of vervanging nodig is. Aan goed onderhoud van kapitaalintensieve goederen is grote behoefte en wij springen daar op in.”
Praktijkcase: slijtage pantservoertuig
De Nederlandse krijgsmacht zet al volop in op dynamisch onderhoud. Tinga is deeltijdhoogleraar aan de UT en daarnaast docent aan de Nederlandse Defensie Academie (NLDA). Daar leidt hij toekomstige officiers van de landmacht, luchtmacht, marine en marechaussee op. Bij defensie levert dynamisch onderhoud potentieel grote financiële besparingen op. Tinga noemt het voorbeeld van militaire pantservoertuigen.
“Het is een groot verschil of zo’n voertuig alleen maar op asfalt rijdt, op de Veluwe crost tijdens oefeningen of op pad gaat in Afghanistan. Wij nemen bijvoorbeeld zandmonsters van het gebied. Wat is de zandsoort? Hoe groot zijn de korrels? Maar ook: wat is de temperatuur, luchtvochtigheid en noem maar op. Kortom: we meten veel fysische kenmerken en gaan aan de slag met de berekeningen. Daarna kwantificeren we de slijtage en bepalen we onderhoudsmomenten. Denk alleen al aan het aantal reserve-onderdelen dat de landmacht mee moet nemen. Dankzij dynamisch onderhoud kan je veel scherpere beslissingen nemen. Deze werkwijze is bovendien overal toe te passen, denk ook aan vliegtuigen, marineschepen, gasdistributienetwerken, fabrieken , infrastructuur of sluizen van Rijkswaterstaat. Het bereik is enorm.”
Maintenance is wél sexy
Met de toename van alle innovaties binnen maintenance en de grote behoefte aan academisch personeel, stijgt ook de waardering voor het vakgebied. Op de Universiteit Twente wordt druk gewerkt aan een masteropleiding. Sinds dit collegejaar bestaat er al een specialisatie binnen de masters van de opleidingen Werktuigbouwkunde en Technische Bedrijfskunde (Maintanance Engineering en Operations). Ook activiteiten als een WCM Summerschool, die afgelopen zomer een groot succes was, moet het tekort aan academisch personeel het hoofd bieden. Het personeel binnen het vakgebied is nu vaak MBO- of maximaal HBO geschoold. Iedereen wordt uitgenodigd deze studierichting te kiezen. Maintenance is namelijk wél sexy.
Maintenance Consortium: TIME
Op de Universiteit Twente is een speciaal Maintenance Consortium vormgegeven onder de naam Twente Is Maintenance Excellence (TIME). Dit consortium speelt in op de behoefte om verschillende disciplines uit de wetenschap samen te voegen binnen maintenance. Een aantal disciplines wordt door verschillende leerstoelen (Maintenance Engineering (prof. Leo van Dongen), Tribology based Maintenance (Prof. Piet Lugt) en Dynamics Based Maintenance (prof. Tiedo Tinga)) binnen de faculteit CTW van de Universiteit Twente afgedekt. Daarnaast wordt samengewerkt met de faculteit Management en Bestuur en andere kennis- en onderzoeksinstellingen (TU Eindhoven, TU Delft, NLDA, NLR, TNO en grote industriële partners (WCM, SKF, NedTrain, Boeing, Defensie). Meer info over TIME is hier te vinden.
Meer informatie
Prof. Tiedo Tinga, woonachtig in het Friese Bolsward, is sinds december 2012 deeltijdhoogleraar aan de Universiteit Twente. Daarnaast is hij universitair hoofddocent aan de NLDA. Zijn oratie met de titel ‘de Dynamiek van Onderhoud vindt plaats op 7 november om 16.00 uur in gebouw De Waaier op de Universiteit Twente. Het oratieboekje van Tinga is op te vragen.
