HomeNieuwsAanbestedingsresultaat vaak tombola

Aanbestedingsresultaat vaak tombola Hoogleraar noemt bij afscheid aanbestedingen voor Wmo en jeugdzorg onnodig

Bij ongeveer tweederde van de aanbestedingen wordt een verkeerde methodiek gehanteerd, waardoor de verkeerde winnaar uit de bus kan komen.

In 20 procent van de aanbestedingen in de praktijk blijkt de uitkomst te manipuleren. Dat stelt Jan Telgen, hoogleraar Inkoopmanagement voor de publieke sector, bij zijn afscheidscollege op 25 mei aan de Universiteit Twente. Verder pleit hij ervoor dat gemeentes stoppen met aanbestedingen voor de Wmo en de jeugdzorg. “Veel gemeentes en politici denken ten onrechte dat aanbesteden daar verplicht is.” 

Prof. dr. Jan Telgen neemt na 31 jaar afscheid van de Universiteit Twente. Hij geldt als een autoriteit in de wereld van inkopen en aanbesteden voor de publieke sector. In zijn afscheidscollege op 25 mei zal Telgen ingaan op de uitdagingen en de mogelijkheden bij het inzetten van overheidsinkopen om sociaal relevante doelen te behalen en staat hij stil bij de geschiktheid van het instrument ‘aanbesteden’ bij sociale diensten in het kader van Wmo en de jeugdhulp. Volgens de hoogleraar krijgen aanbestedingen ten onrechte de schuld van veel maatschappelijke problemen. De reden volgens Telgen: “Men gaat er niet handig mee om en maakt aanbesteden nodeloos gecompliceerd.”

Verkeerde methode

Bij 67 procent van de openbare aanbestedingen werd in 2016 bijvoorbeeld een wiskundige methode gebruikt om de winnaar te bepalen die volgens Telgen “op zijn minst wiskundig niet handig is.” Bij de gehanteerde methode is het aantal punten dat een deelnemer krijgt voor zijn prijs rechtsreeks afhankelijk van de verhouding tussen de laagste aangeboden prijs en die van die specifieke deelnemer. Wat er dan fout gaat is dat het al dan niet deelnemen van een partij die wel een lage prijs heeft, maar geen kans heeft om de aanbesteding te winnen, wel bepaalt wie de uiteindelijke winnaar wordt. Oftewel: het feit dat partij C niet deelneemt aan de aanbesteding zorgt dat partij A wint; als C wel mee doet, wint juist partij B. Telgen: “Opdrachtgevers gebruiken deze methode omdat ze vooraf te weinig beeld hebben van prijzen die in het traject geboden zullen worden; ze beschikken blijkbaar over te weinig marktkennis.”

Een betere systematiek om de winnaar in een aanbestedingstraject te bepalen is volgens Telgen om (op het onderdeel prijs) het laagste bod het maximum aantal punten toe te kennen en andere deelnemers voor elke (bijvoorbeeld) 1000 euro dat ze hoger zitten, x punten aftrek te geven. “De hoogte van de x geeft dan de verhouding tussen prijs en kwaliteit weer en dat goed bepalen is nu net de taak van de inkoper.” 

Wmo en jeugdzorg niet aanbesteden

Er is veel gedoe rondom aanbestedingen in het sociale domein. Sinds gemeentes verantwoordelijk zijn voor Wmo en jeugdzorg regent het klachten van betrokkenen. Volgens Telgen is het echter helemaal niet nodig om dit te regelen via aanbestedingen. “Uit een uitspraak van het Europees Hof blijkt duidelijk dat je dit niet hoeft aan te besteden, zolang de cliënt in plaats van de gemeente voor een aanbieder kiest. De gemeente betaalt dan wel, maar zolang de gemeente niet zelf de zorgaanbieder kiest is er geen sprake van een aanbesteding.” De hoogleraar verbaast zich er over dat dit bij veel politici in Den Haag en bij gemeentes onbekend is. Gemeentes hoeven alleen maar voorwaardes op te stellen waar aanbieders aan moeten voldoen: eisen aan aanbieders en te leveren diensten en de tarieven daarvoor. Cliënten kunnen vervolgens zelf kiezen uit alle aanbieders die aan de voorwaarden voldoen.

drs. M.M.J. van Hillegersberg - Hofmans (Martine)
Persvoorlichter (aanwezig, ma, di, do)