HomeNieuwsRuimte scheppen in regelgeving

Ruimte scheppen in regelgeving

Experimenteren op Living Smart Campus

Kan de ‘Living Smart Campus’ van de UT een experimentele zone worden met meer vrijheden? Experimenteren met nieuwe technologie én met nieuwe regelgeving gaan volgens bestuurskundig-jurist Michiel Heldeweg hand in hand.

Regels remmen nogal eens de voortvarendheid om snel met nieuwe technologie aan de slag te gaan. “Wij hebben dit recent gezien toen we het over autonome drones hadden. Dat zijn drones die je wel een opdracht meegeeft, maar die niet voortdurend door een mens worden bestuurd. Ze zoeken zelf hun weg. Op dit moment nog echt onbespreekbaar,” aldus prof. Michiel Heldeweg. Het samenwerkingsverband Space53, waarin de UT ook participeert, zou willen experimenteren met dit type drones op Vliegveld Twente. Maar ook voor ‘gewone’ drones is hier nog heel weinig mogelijk, ondanks veel fysieke ruimte en weinig regulier vliegverkeer. “Het vliegveld is een grote open plek, waar je de basale experimenten kunt uitvoeren. Het idee is om die experimenten vervolgens op te schalen naar de UT-campus, voordat we gaan experimenteren in de stedelijke omgeving van Enschede. De vraag is dan of je experimentele zones kunt inrichten waarin ruimere regels gelden. Regels zijn er niet voor niets, maar ook het Ministerie van Infrastructuur en Milieu geeft aan dat het tijd wordt om wat minder ‘defensief’ te reguleren.”

Ask for forgiveness

Het project Living Smart Campus is voor Heldeweg daarom ook een ideale experimenteeromgeving voor regels: “Kunnen we een speciale status krijgen, waarin de regelgeving niet alles dichttimmert, maar waar je wel een ‘code of experimental conduct’ afspreekt? En wat heb je daarvoor nodig?” Dat kan ‘top-down’ ingericht worden, in goed overleg met de regelgever, zoals met een integrale experimenteervergunning. Een andere benadering is: try first, and ask for forgiveness later.” Dat betekent: dóen, maar de code of conduct ontwikkelen vanuit de praktijk . Dat is bottom-up. Dit klinkt vrijblijvend, maar dat is het niet: “Vanaf het moment dat je je experiment van het vliegveld naar de campus verplaatst, krijg je te maken met veel meer interactie met mensen die het experiment misschien niet eens kennen. Hoe zou jij reageren als een drone even voor je raam blijft hangen of je volgt als je op de campus loopt? In een stadscentrum gaat dit soort vragen nog veel sterker meespelen.”

Verantwoord

“Ik wil graag onderzoeken welke beperkingen ons in de weg zitten. Ik deel de mening dat we meer regels hebben dan nodig is. Tegelijk moeten we ons realiseren dat er in een experimentele omgeving nu al meer kan dan mensen soms denken. Altijd maar spreken over ‘die regeltjes’ en verwijzen naar landen waar zoveel méér mag, vaak nogal roekeloos en instabiel, heeft dus ook niet zoveel zin. Ook met meer vrijheden hebben we de verplichting om verantwoord te experimenteren. Die experimentele infrastructuur heeft governance nodig die alle stakeholders meeneemt. En daar moet je toch iets voor regelen.” Daar komt bij: experimenten staan niet op zichzelf, als ze straks hun weg vinden naar een nieuw product, verwacht de gebruiker dat er is nagedacht over de acceptatie en over bijvoorbeeld veiligheid en privacy.

Vrije ruimte

Heldeweg ziet bijvoorbeeld bundels van vrijstellingen voor zich: voor een experiment kijk je naar de regels die van toepassing zijn, op een knooppunt van die regels moet je kijken of je een vrijstelling kunt organiseren. Meer bundels samen, geven een vrije ruimte in het regellandschap. “Daar is duidelijk behoefte aan, want autoriteiten zèlf lopen ook nogal eens tegen frustraties aan. In de Rotterdamse haven mogen ze geen drones inzetten om smokkelaars op te sporen tussen containers. Terwijl diezelfde smokkelaars wèl drones gebruiken, die ze na gebruik gewoon dumpen in het water.”

Mooie opstap

Of het haalbaar is de hele campus als integrale experimentele zone aan te wijzen, is een van de vragen die Heldeweg wil beantwoorden. Het kan ook betekenen dat je per experiment de ruimte verkent: om de vaart erin te houden, wil hij al vroeg in de technologie-ontwikkeling het gesprek aangaan met de technologie-onderzoekers.

“De Living Smart Campus een heel mooie opstap voor toekomstbestendige regelgeving. De hele wereld experimenteert met ‘smart city’ concepten, wij zijn hier in staat om tegelijk ook te werken aan innovatie van de regelgeving. Dat is, op zichzelf, een boeiend experiment!”

ir. W.R. van der Veen (Wiebe)
Persvoorlichter (aanwezig ma-vr)
+31 53 489 4244 | +31 6 12185692
 w.r.vanderveen@utwente.nl
Gebouw: Spiegel Tuin