Onderzoek naar uitsluiting in het onderwijs is belangrijk, vanwege de velerlei negatieve effecten ervan. Professionals op scholen zijn zich vaak niet bewust zijn van deze effecten.
Promovenda Gro Emmertsen Lund van de Universiteit Twente onderzocht hoe de traditionele aanpak van interactieproblemen, zoals conflicten en pesten, uitsluitingsprocessen in gang kunnen zetten. Lund: “Onderzoek naar uitsluiting in het onderwijs is belangrijk. Bepaalde vormen van interactie kunnen tot een achterstandspositie leiden en deze versterken. Professionals op scholen zijn zich vaak niet bewust van deze processen.”
Volgens de Deense Lund laat het onderzoek zien dat het oplossen van interactieproblemen met gesprekken waarin het probleem, de leerling of de achterstand centraal staan, tot uitsluiting leidt. Relationeel en oplossingsgericht denken daarentegen is effectiever om interactieproblemen op te lossen.
Relationeel en oplossingsgericht denken
Lund onderzocht hoe professionals op scholen op microniveau denken en communiceren in hun contact met leerlingen en ouders. Het onderzoek richt zich ook op hoe bepaalde vormen van interactie tot een achterstandspositie leiden en deze versterken. Het onderzoek gaat dus verder dan de traditionele reproductietheorie; het maakt zichtbaar welke microprocessen in de interactie leiden tot het marginaliseren en stigmatiseren van mensen, waardoor hun stem niet meer wordt gehoord.
Discursieve praktijken
Het bestuderen van uitsluitingsprocessen vanuit een communicatieperspectief brengt verschillende oorzaken en gevolgen aan het licht. Bijvoorbeeld, een leerling als problematisch bestempelen leidt vaak tot systematische vervorming van de identiteit van een persoon. Door op een bepaalde manier te reageren op interactieproblemen, dragen schoolmedewerkers er nogal eens aan bij dat niet alleen de leerlingen maar vaak ook hun hele familiesituatie het stempel ‘kansarm’ en ‘problematisch’ krijgen. Vooral als leerlingen en/of hun ouders keer op keer als ‘problematisch’ worden neergezet of behandeld, ontstaat er een situatie waarin de leerlingen als minder volwaardige klasgenoten worden beschouwd, die minder waardevolle bijdragen leveren aan de klas/school. De auteur van dit proefschrift wil dit soort situaties voorkomen of repareren en heeft er ook haar dagelijks werk van gemaakt als consultant.
Meer informatie
Lund promoveert op vrijdag 10 november 2017, 16.45 uur, Universiteit Twente, faculteit BMS, Enschede. Haar proefschrift is opvraagbaar via persvoorlichter Martine van Hillegersberg. Promotiebegeleiders van Lund zijn: prof. dr. Celeste Wilderom (UT), en prof. dr. J. Winslade, California State University of San Bernardino, USA.
