On October 11th 2005 Margaret Wertheim gave a ‘coffee break’ lecture entitled ‘Science and Gender’ in the Amphitheater of the Vrijhof at the University of Twente.
About thirty ladies from all kind of groups of our university were present to listen to this talk about ‘Why women are so scare in physics?’
An interview with Margaret Wertheim about the lecture is placed in the ‘UT nieuws’ of October 20th (in Dutch).
|
|
Margaret Wertheim | Overview of the ladies in the room |
Bron: UT nieuws donderdag 20 oktober 2005, jaargang 40, nr. 31.
COPERNICUS, GALILEI EN LEDERMAN: It’s all about god
Natuurkunde blijft een stevig mannenbolwerk
Waarom zijn vrouwen zo slecht vertegenwoordigd in de natuurkunde? Natuurkundige Margaret Wertheim vond bij toeval een verklaring. Op uitnodiging van het Female Faculty Network Twente hield ze begin deze maand een Coffeebreak lecture. `It's all about God', zegt ze. Een interview.
Het is nooit haar doel geweest, vertelt de van oorsprong Australische, haar boek `Pythagoras Trousers: God, Physics, and the Gender Wars' een politieke dimensie mee te geven. `Dit was het verhaal dat ik vond. Wat ik wilde doen, was veel simpeler: try to make sense of physics voor niet-natuurkundigen. Een inleiding schrijven in de natuurkunde voor intelligente mensen die iets anders gestudeerd hebben.' Een gulle lach: `Die politieke dimensie zorgde wel voor de nodige publiciteit.'
De kern van Wertheims betoog is dat de natuurkunde een wetenschap is die van oudsher niets anders ten doel had dan het blootleggen van de wiskundige formules waarmee God de aarde heeft geschapen. Natuurkunde was daarmee automatisch een zaak van mannelijke geestelijken. Het gevolg? De idee dat `physics are only suitable for men'. En met de gevolgen van die houding hebben we nog steeds te kampen.
Wetenschap en religie waren en zijn innig met elkaar verweven, is Wertheims stellige overtuiging. Pythagoras gaf daartoe de eerste aanzet. Hij was van mening dat wiskunde de taal was voor de fysische beschrijving van de wereld. `Pythagoras heeft dat idee uitgevonden', doceert Wertheim. `Getallen waren goden. Goden waren ook genummerd, met Apollo op nummer één. Wiskunde werd daarmee religie.'
Zelfs notoire ketters als Copernicus, Galilei en Kepler, die zich in de zestiende eeuw de woede van de kerk op de hals haalden met de stelling dat niet de aarde maar de zon het middelpunt van het heelal was, werden gedreven door diep religieuze overtuigingen. `Kepler zei letterlijk dat hij God wilde dienen met astronomie. Maar ze praatten er allemaal expliciet over.' Met andere woorden: de natuurkunde was een heilige wetenschap en daarmee ongeschikt voor vrouwen.
Wertheim: `Dat heeft een sociale consequentie met zich meegebracht die nog steeds opgeld doet: de ondervertegenwoordiging van vrouwen in de natuurkunde. In de Verenigde Staten bestaat slechts tien procent van de promovendi in de natuurwetenschappen uit vrouwen.' Ze weifelt. `Het is nu dertig jaar geleden sinds de (seksuele, JB) revolutie, maar het is nog steeds a deeply embedded view dat natuurkunde niet strookt met vrouwelijke activiteiten. Misschien niet zo zeer bewust, maar toch overheerst de gedachte dat meiden om hun sekse niet goed in natuurkunde zijn. Dat versterkt het idee dat natuurkunde een voornamelijk mannelijke aangelegenheid is.'
Er is al wel veel verbeterd, vindt ze, maar klaar zijn we nog lang niet. `Het is ook onrealistisch om te denken dat een probleem waarvan de kiem 2500 jaar geleden ligt, in één generatie is op te lossen. We hebben in ieder geval laten zien dat women cán do physics.'
Die fusion tussen natuurkunde en religie bestaat nog steeds, daar is Wertheim van overtuigd. Het viel haar tijdens haar onderzoek op dat natuurkundigen nog steeds veel over God schrijven. `Hawkings `Brief History of Time', vertelt Wertheim, `is all about God. Ik dacht eerst: wat een amusante invalshoek. Totdat ik tot de conclusie kwam dat het niets nieuws was. God is alom aanwezig in de natuurkunde. Zelfs Leon Lederman, die in 1988 de Nobelprijs voor natuurkunde kreeg, heeft het over finding God. God wordt als rechtvaardiging gebruikt door natuurkundigen, als argument om bijvoorbeeld fondsen te werven voor natuurkundig onderzoek. Of ze er echt in geloven, weet ik niet, maar ze gebruiken het wel. Ze zijn het theologisch denken niet kwijtgeraakt en hebben het nog steeds over het devine element dat ze aan het onthullen zijn.'
We moeten er over blijven praten, vindt ze. Over de positie van de vrouw, maar meer nog over wat de maatschappij van de wetenschap verlangt. Zijn we echt op zoek naar de ultimate equation? `We besteden miljoenen en miljoenen in deep space telescopes om meer te weten te komen over de big bang. Dat doen we omdat ons telkens wordt voorgehouden dat dát uiteindelijk het ultieme antwoord geeft op de vraag waar de aarde vandaan komt. Maar, waarom vinden we dat zo belangrijk? De hoeveelheid geld voor wetenschappelijk onderzoek is niet onuitputtelijk, het aantal issues wel. Voor de duidelijkheid: I'm just raising the question.' Om daar aan toe te voegen: `Persoonlijk vind ik dat er meer onderzoeksgeld gaat naar bijvoorbeeld particle science dan redelijk is. Maar het is niet aan mij om dat te bepalen. It's society that's got to decide.'
Joost Blijham
Margaret Wertheim: `Zelfs Nobelprijswinnaar Leon Lederman heeft het over finding god.' (Foto: Reyer Boxem)
Bron: UT nieuws donderdag 20 oktober 2005, jaargang 40, nr. 31.