Between Academics and Idiots. A Cultural History of Mathematics in the Dutch Province of Friesland (1600-1700).
Bij hoge uitzondering vindt de promotie van Arjen Dijkstra (MB STePS) op 21 september a.s. plaats in Franeker, in de kerk die vroeger door de universiteit aldaar gebruikt werd op academische hoogtijdagen. Dit is een toepasselijke plek, omdat dit kleine Friese stadje een centrale plek inneemt in zijn dissertatie.
In zijn proefschrift onderzoek Dijkstra de hoogleraren in de wiskunde aan de universiteit te Franeker (1585-1811) gedurende de zeventiende eeuw. In tegenstelling tot het bestaande beeld, blijkt uit zijn onderzoek dat geen van die professoren stoffig en achtergebleven was. Het waren steeds academici die ondernemend waren en hun leerstoel ten volle probeerden te benutten. Daarnaast zet Dijkstra een beeld neer dat sterk verschilt van dat van onze hedendaagse professor in de wiskunde: in de zeventiende eeuw was er nog geen ivoren toren en geen zuivere wetenschap. Datzelfde contrast kan ook gemaakt worden met de vroegmoderne universiteit. Het zijn allemaal categorieën die in de moderne maatschappij een klank hebben die sterk verschilt van de klank die ze hadden in de zeventiende eeuw.
Het doel van Dijkstra’s onderzoek is om bij die oude historische categorieën te komen, door middel van een cultuurgeschiedenis van de wiskunde. Daarmee wil hij een beter begrip verwerven van de geschiedenis van de wiskunde. De vragen die hierbij centraal staan zijn hoe is de wiskunde gebruikt, beoefend, vorm gegeven, gevaloriseerd en wat de status was van wiskunde in de zeventiende eeuw?
Het blijkt dat de wiskunde een kwetsbaar vakgebied was dat steeds verdedigd moest worden. En het blijkt dat de academici aan de universiteit van Franeker moeite hadden met een steeds veranderende status van dat vakgebied. Na honderd jaar onderwijs in de wiskunde werd het wel volledig opgenomen als een echte universitaire discipline.
Daarbij was de wiskunde een vak dat radicaal verschilde van al het andere onderwijs dat in Franeker gegeven werd. Dat gewone onderwijs vond namelijk primair in het Latijn plaats, het onderwijs in de wiskunde werd ook gegeven aan mensen die deze taal niet machtig waren, in het Nederlands. Het doel daarvan was het opleiden van landmeters en ingenieurs, wat aan geen enkele universiteit in de Republiek zo succesvol gebeurde als te Franeker.
De gewone academici noemden die bijzondere groep dan ook spottend idiotae (ongeletterden). De Franeker wiskundehoogleraren moesten deze idiotae met de academici zien te verenigen, wat geen makkelijke klus was maar wel iets waar ze vaak heel bekwaam in bleken te zijn.
De voorzitter van de promotiecommissie is prof. dr. Ed Brinksma, als promotor treedt prof. dr. L.L. Roberts op, hoogleraar long term development of science and technology. Arjen Dijkstra verrichtte zijn onderzoek bij de afdeling STePS, onder begeleiding van dr. ir. Fokko Jan Dijksterhuis.
Samengevat
Promotie van Arjen Dijkstra (STePS)
Promotor: prof.dr. L.L. Roberts
Locatie: Martinikerk in Franeker
Tijd: 15.00 uur
Datum: 21 september 2012