Management en Financiën

Enkele leden van de Onderzoeks- en Ontwikkelingsafdeling komen naar jullie toe. Zij hebben ideeën over hoe de chips gemaakt kunnen worden, en leggen jullie de keuze tussen twee grondstoffen voor: platina en koper. Er zit een duidelijk prijsverschil tussen de twee, maar tegelijkertijd ook een groot verschil in kwaliteit. Aan jullie de keuze: Gaan jullie voor duur maar kwalitatief goed, of voor goedkoop maar kwalitatief slechter? (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Platina''")|platina>[ =|= <img src="https://media.discordapp.net/attachments/701715559993180218/831182565448351795/Good-Delivery-Bar_Pt_3D_999-5_c_800_20130110.png" style="max-width:100%;" /> =|= Platina is een edelmetaal dat heel erg lang meegaat en niet zal roesten. Platina is buitengewoon goed bestand tegen aanslag en corrosie en tegelijkertijd ook makkelijk te vervormen. Wanneer jullie kiezen voor platina zullen jullie een kwalitatief sterk product op de markt kunnen brengen. De chip zal lange tijd meegaan wat als gevolg heeft dat jullie er meer voor kunnen vragen. Aan de andere kant neemt de vraag naar chips ook af omdat kopers niet zo snel een nieuwe chip nodig hebben. Het grote nadeel aan platina is de prijs. Het kost ongeveer {$eur(alsgeld:$platina)} per kilo wat de prijs van jullie product heel erg zal opdrijven. (link-style:(colour:blue))[(link: "> Koop $kilos kilo platina")[(set: $isKoper to false)(go-to:"platina")]]]] (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Koper''")|koper>[ =|= Koper gebruiken als grondstof heeft een aantal voordelen, maar ook zeker een aantal nadelen. Allereerst is koper erg goedkoop, namelijk ongeveer {$eur(alsgeld:$koper)} per kilo. Het is een redelijk makkelijke grondstof om aan te komen. Koper is erg goed in stroom geleiden, en wordt daar dan ook veel voor gebruikt. Daar staat tegenover dat koper geen edelmetaal is, en dat het snel roest. Hierdoor zal een keuze voor koper betekenen dat jullie product kwalitatief minder sterk zal zijn, maar wel erg goedkoop. Aan de andere kant, een product dat sneller breekt betekent dat mensen eerder een nieuwe nodig hebben… =|= <img src="https://cdn.discordapp.com/attachments/701715559993180218/831181534358405200/ShawnHempel_AdobeStock_copperbars_012621.png" style="max-width:100%;" /> (link-style:(colour:blue))[(link: "> Koop $kilos kilo koper")[(set: $isKoper to true)(go-to:"koper")]]]]

(set: $isKoper to false) Nu jullie voor platina gekozen hebben, en jullie Onderzoeksafdeling weer aan de slag kan, is het de vraag waar jullie het platina vandaan gaan halen. Jullie kunnen natuurlijk gecertificeerd platina kopen, maar jullie kennen ook een handelaar die zich iets minder bezig houdt met certificering. (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Platina met fairtrade certificaat''")|legaal>[{ =|= Zoals gezegd is platina erg duur. Platina wordt verkregen als bijproduct van nikkel en koper mijnbouw en is erg arbeidsintensief om te winnen. Wanneer jullie platina met certificaat inkopen, weten jullie zeker dat de mensen die gewerkt hebben om het te winnen hier op een eerlijke manier geld aan hebben verdiend. Er is hierbij geen gebruik gemaakt van kinderarbeid. Platina met een fairtrade certificaat kost {$eur(alsgeld:$platinaleg)} per kilo. =|= <img src="https://cdn.discordapp.com/attachments/701715559993180218/847107312690921522/Logo-ARM-horizontal-blanco-english.png" style="max-width:100%;"/> (link-style:(colour:blue))[(link: "> Kies voor fairtrade")[(set: $isLegaal to true)(set: $geld to it - ($kilos * $platinaleg))(go-to:"personeel")]]}]] (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Platina via een handelaar uit Zuid-Afrika''")|illegaal>[{ =|= <img src="https://cdn.discordapp.com/attachments/701715559993180218/831184159207719042/sperrylite-3-credits-to-Thomas-A.png"style="max-width:100%;" /> =|= Via via zijn jullie in contact gekomen met een handelaar uit Zuid-Afrika die jullie platina aan kan bieden voor {$eur(alsgeld:$platinailleg)} per kilo. Jullie willen erg graag gebruik maken van platina maar jullie zijn tot de conclusie gekomen dat het te duur is. Nu je de prijs van de handelaar hebt gehoord, blijkt platina wel mogelijk te zijn en kunnen jullie een kwalitatief goed product tegen een redelijke prijs aanbieden. Jullie weten alleen niet of er bij het winnen van dit product ook mensenrechten zijn geschonden. Dit kan later voor problemen zorgen met mensenrechtenorganisaties. (link-style:(colour:blue))[(link: "> Kies voor de handelaar")[(set: $isLegaal to false)(set: $geld to it - ($kilos * $platinailleg)(go-to:"personeel")]]}]]

(set: $isKoper to true) Nu jullie voor koper gekozen hebben, en je Onderzoeksafdeling weer aan de slag kan, is het de vraag waar jullie het koper vandaan gaan halen. Jullie kunnen natuurlijk de legale route kiezen, maar er staat jullie ook iets bij over koper uit iets minder gedocumenteerde bronnen. (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Via legale bronnen''")|legaal>[{ =|= Door koper te kopen van legale handelaren, weten jullie zeker dat jullie koper uit een goede bron komt, waar jullie later geen problemen mee gaan krijgen. Het nadeel is wel dat hier vaak nog allerlei belastingen en extra kosten bij komen kijken, wat de prijs verhoogt naar {$eur(alsgeld:$koperleg)} per kilo. =|= <img src="https://cdn.discordapp.com/attachments/701715559993180218/831184523600855100/NatCopper.png" style="max-width:100%;" /> }(link-style:(colour:blue))[(link: "> Kies voor legaal")[(set: $isLegaal to true)(set: $geld to it - ($kilos * $koperleg))(go-to:"personeel")]]]] (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Via het illegale circuit''")|illegaal>[{ =|= <img src="https://cdn.discordapp.com/attachments/701715559993180218/847111506017517568/Ei2-QAXfOco43vAdUOi120LBfd5_7cSdGCAHnF5iX9fR9nHde4fx0TRK8mEsv0LoZ-JmkEwZXFb52728KGExTQs1000.png" style="max-width:100%;" /> =|= Koper via een iets meer louche handelaar kopen zorgt ervoor dat jullie echt alleen betalen voor het koper, en niet anders. Dit zorgt ervoor dat jullie de chips dezelfde prijs kunnen geven als andere chips gemaakt met koper, waarbij jullie een hogere winstmarge hebt. Daar staat dan weer tegenover dat de bron van het koper zeer waarschijnlijk niet volledig legaal is, wat in de toekomst mogelijk tot problemen met justitie kan leiden. De prijs blijft {$eur(alsgeld:$koperilleg)} per kilo. }(link-style:(colour:blue))[(link: "> Kies voor illegaal")[(set: $isLegaal to false)(set: $geld to it - ($kilos * $koperilleg))(go-to:"personeel")]]]]

Als managers moeten jullie personeel aannemen en bepalen hoeveel personeel er ingepland mag worden. Jullie geven de teamleiders een budget voor wat ze mogen uitgeven aan personeelskosten. Hierbij zijn de keuzes die jullie als managementteam maken heel belangrijk. Allereerst, kiezen jullie voor goed gekwalificeerd personeel of kiezen jullie voor minder gekwalificeerd personeel dat jullie ook minder kunnen betalen? (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Gekwalificeerd personeel met hoge lonen''")|gekwalificeerd>[{ =|= <img src="https://cdn.discordapp.com/attachments/701715559993180218/847115712425361408/icon_student.png" style="max-width:100%;" /> =|= Wanneer jullie er voor kiezen om goed gekwalificeerd personeel aan te nemen, zullen jullie de werknemers daar ook naar moeten betalen. Wanneer jullie dit niet doet, zullen ze niet voor jullie willen werken en een aanbieding van een ander bedrijf aannemen. Goed gekwalificeerde werknemers zijn dus duur maar houden wel de kwaliteit van het product in de gaten en zorgen ervoor dat alles altijd via de juiste procedures gebeurt. Het loon van dit soort personeel is {$eur(alsgeld:$pershoog)} per jaar. }(link-style:(colour:blue))[(link: "> Kies voor gekwalificeerd personeel")[(set: $isGekwalificeerd to true)(go-to: "Hoeveelheid personeel")]]]] (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Personeel met lagere lonen''")|ongekwalificeerd>[{ =|= Minder goed gekwalificeerd personeel zorgt ervoor dat jullie de personeelskosten lager kunnen houden. De kosten voor het maken van de chips blijven dus lager en daardoor kun je meer winst maken. Het nadeel is dat dit personeel niet altijd over voldoende kennis beschikt om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van jullie product gewaarborgd blijft. Het kan bijvoorbeeld gebeuren dat ze zich niet aan de protocollen houden waardoor het bedrijf vervuild raakt. Het uitzoeken en oplossen van dit probleem kan voor veel verlies van tijd zorgen en daardoor weer de kosten opdrijven. Het loon van dit soort personeel is {$eur(alsgeld:$perslaag)} per jaar. =|= <img src="https://cdn.discordapp.com/attachments/701715559993180218/847118108795863080/icon_non_student.png" style="max-width:100%;" /> }(link-style:(colour:blue))[(link: "> Kies voor minder gekwalificeerd personeel")[(set: $isGekwalificeerd to false)(go-to: "Hoeveelheid personeel")]]]]

Hoi! Het is eigenlijk niet de bedoeling dat je dit kunt zien. De HTML code bekijken om te zien wat de juiste keuzes zijn is slim, maar niet het doel van de opdracht. Dat gezegd hebbende... Overweeg informatica als vak, als dat op jouw school aangeboden wordt. Dat lijkt me wel een vak voor jou ;)

(set:$kleur to (colour:green)) Als groep zijn jullie de managers van Paragon Chips. Als managers komen jullie voor verschillende keuzes te staan waarbij de grote vraag is of de fabriek winstgevend wordt. Iedere keuze heeft consequenties en daarbij moet goed bedacht worden of de kosten tegen de baten opwegen. In het volgende spel maken jullie een aantal keuzes, denk hierbij goed na wat verstandig is. Schrijf daarnaast op welke keuzes jullie gemaakt hebben zodat je aan het einde kunt laten zien welke keuzes jullie gemaakt hebben. Tekst in (colour:green)[groen] geeft meer informatie als je erop klikt. Tekst in (colour:blue)[blauw] legt een keuze vast. Probeer het maar! (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Verder''")|uitleg>[ Let op! Het is in dit spel (colour:red)[//''NIET''//] mogelijk om terug te gaan en keuzes aan te passen. Daarnaast zijn er aan elke keuze kosten verbonden, en hebben jullie maar een beperkte hoeveelheid geld te besteden. Zorg er dus voor dat jullie goed nadenken voordat jullie een keuze definitief maken. ''> Wacht, |changeme>[$kleur[geld?]<geld|]''(click:?geld)[(set:$geld to $geldafter)(replace:?changeme)[geld?](replace:?money)[Geld: €(alsgeld:$geld)] [Kijk eens rechtsboven!] (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Dat is best veel...''")|meeruitleg>[ Dat klopt! Maak er goed gebruik van! (link-style:(colour:blue))[[[> Laten we beginnen!->Grondstofkeuze]]]]]]]]

In de fabriek werken veel personeelsleden. Zij worden dagelijks blootgesteld aan allerlei gevaren. Natuurlijk zijn er wettelijke veiligheidseisen waar jullie aan moeten voldoen zodat het personeel geen gevaar loopt. Wettelijk gezien gaan er een aantal zaken veranderen, wat betekent dat je je fabriek aan deze nieuwe eisen moet laten voldoen. Deze veiligheidseisen zijn op zich al best kostbaar om aan te kunnen voldoen. Er zijn onlangs alleen nog meer veiligheidsmaatregelen bedacht door de fabrikant van de machines. De extra veiligheidsmaatregelen zijn alleen nog duurder. Tegelijkertijd heeft een kennis jullie er op geattendeerd dat er mogelijkheden bestaan om de veiligheidseisen enigszins te ontwijken. Dit zou enorm in de kosten schelen en volgens deze kennis is het nu al veilig genoeg, dus waarom zouden jullie moeilijk doen? (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Alleen voldoen aan de basiseisen wat betreft veiligheid''")|basis>[ Jullie hebben uitgezocht wat het kost om te voldoen aan de nieuwe wettelijke eisen. Dit gaat best wel wat kosten, namelijk een investering van {$eur(alsgeld:$veiligbasis)} Het zorgt er wel voor dat er in de toekomst geen problemen komen, mocht er zich een incident voordoen. Jullie hebben je als managers van de fabriek gehouden aan de wettelijke voorschriften en er treft jullie geen blaam. (if:$geld >= $veiligbasis)[(link-style:(colour:blue))[(link: "> Kies voor basiseisen")[(set: $veiligheid to "basis")(set:$geld to it - $veiligbasis)(go-to:"consequenties?")]]]{ }(else-if:$geld < $veiligbasis)[(colour:red)[Er is niet genoeg geld voor deze optie.]]]] (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> De nieuwe veiligheidseisen ontwijken''")|niks>[ Jullie zijn erg geschrokken van de nieuwe veiligheidseisen en kunnen eigenlijk geen geld beschikbaar stellen om aan deze eisen te voldoen. Gelukkig spreken jullie een kennis die hier ervaring mee heeft. Hij vertelt dat er mogelijkheden zijn om de nieuwe eisen te ontwijken. Jullie doen dan een kleine investering waarmee je eventuele inspecteurs om de tuin kunt leiden. Deze investering kost {$eur(alsgeld:$veiligniet)} en dat kan wel beschikbaar gesteld worden. Het nadeel is alleen dat wanneer er wel een ongeval plaats zal vinden, jullie door de mand vallen en grote problemen kunnen verwachten. Tegelijkertijd moet er voor gezorgd worden dat het personeel hier geen lucht van krijgt, anders zullen ze in opstand komen. (link-style:(colour:blue))[(link: "> Kies voor ontwijken")[(set: $veiligheid to "niks")(set:$geld to it - $veiligniet)(go-to: "consequenties?")]]]] (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Extra investeren in veiligheid''")|extra>[ De fabrikant van de machines belt dat hij een aantal geweldige opties op het gebied van veiligheid heeft. Hij prijst de opties aan omdat is gebleken dat het personeel zich door deze opties extra veilig voelt en daardoor ook tevredener zullen worden. Het is alleen best duur, de opties kosten {$eur(alsgeld:$veiligextra)}. De vraag is of deze investering zich in de toekomst uit gaat betalen. (if:$geld >= $veiligextra)[(link-style:(colour:blue))[(link: "> Kies voor extra investeren")[(set: $veiligheid to "extra")(set:$geld to it - $veiligextra)(go-to:"consequenties?")]]]{ }(else-if:$geld < $veiligextra)[(colour:red)[Er is niet genoeg geld voor deze optie.]]]]

{ (set:$profits to it + $actuelewinst) (if:$isKoper is false)[ (if:$isLegaal is true)[ (if:$isGekwalificeerd is true)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ ONHAALBARE STAAT: ALS JE DIT ZIET HEEFT MYRTHE PROGRAMMEERFOUTEN GEMAAKT ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ De fabriek draait naar behoren. Hoewel jullie personeel een redelijke hoeveelheid werkdruk ervaart door de hoeveelheid ingeplande werknemers, zorgt de veiligheid in de fabriek ervoor dat deze druk niet leidt tot fouten. Jullie behalen een winst van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)}. ] ] (if:$isGekwalificeerd is false)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ De fabriek draait naar behoren. Hoewel jullie personeel niet altijd even goed is opgeleid, zorgen de veiligheid in de fabriek en het ruime inplannen van personeel ervoor dat enige fouten en ongelukjes niet leiden tot vertraging. Jullie behalen een winst van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)}. ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ Er is besloten om te bezuinigen op het personeel. Nu is dit op zichzelf staand geen probleem, maar de motivatie om er vol voor te gaan mist. Dit, in combinatie met een te hoge werkdruk en te weinig investeringen in veiligheid, zorgen ervoor dat het personeel zich niet serieus genomen voelt. Het gevolg is een ondermaats product met lage kwaliteit, waardoor jullie de chips niet meer kunnen verkopen voor de prijs dat jullie dachten. Jullie verliezen hierdoor {$eur(alsgeld:$ondermaats)}. (set:$profits to it - $ondermaats) ] ] ] (else-if:$isLegaal is false)[ (if:$isGekwalificeerd is true)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ De fabriek draait naar behoren. Het knaagt hooguit aan jullie geweten dat er mogelijk kinderarbeid betrokken was bij het verkrijgen van het platina. Jullie behalen een winst van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)}. ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ De eerste paar maanden lijkt alles goed te lopen in jullie fabriek. Het personeel lijkt redelijk tevreden met de hoeveelheid loon die ze krijgen, maar langzaam maar zeker worden de effecten van de strakke planning zichtbaar: Personeel wordt ziek en kan niet vervangen worden, waardoor de druk op de rest opgevoerd wordt. Op een gegeven moment trekken zij dit niet langer en gaan zij in staking. Hun eis is dat jullie meer mensen inplannen, zodat de druk op hen minder hoog wordt. Hiermee gaan jullie maar al te graag in zee, omdat jullie elke dag dat het personeel in staking is meer verlies maken. Uiteindelijk kost dit jullie {$eur(alsgeld:$staking)}, maar de crisis is hiermee wel verholpen. (set:$profits to it - $staking) ] ] (if:$isGekwalificeerd is false)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ Jullie personeel is niet blij met de manier waarop jullie de fabriek runnen, en op een dag stapt een klokkenluider naar de pers om eens even uit de doeken te doen waar het platina vandaan komt wat jullie gebruiken voor de chips. Dit doet hij omdat hij van mening is dat het personeel te weinig betaald wordt, terwijl de directie juist extra winst in haar zakken propt. Mensenrechtenorganisaties pakken het verhaal meteen op, en komen er achter dat het platina dat jullie gebruikt wordt door middel van kinderarbeid opgegraven wordt. Dit kan niet, vinden zij, en zij beginnen een actie om jullie fabriek en chips te boycotten. Hierin zijn zij jammer genoeg erg succesvol, en jullie winst zakt van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)} naar {$eur(alsgeld:$lagerewinst)}. (set:$profits to $lagerewinst) ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ Er is besloten om te bezuinigen op het personeel. Nu is dit op zichzelf staand geen probleem, maar de motivatie om er vol voor te gaan mist. Dit, in combinatie met een te hoge werkdruk en te weinig inv esteringen in veiligheid, zorgen ervoor dat het personeel zich niet serieus genomen voelt. Het gevolg is een ondermaats product met lage kwaliteit, waardoor jullie de chips niet meer kunnen verkopen voor de prijs dat jullie dachten. Jullie verliezen hierdoor {$eur(alsgeld:$ondermaats)}. Jullie personeel is in het kort niet blij met de manier waarop jullie de fabriek runnen, en op een dag stapt een klokkenluider naar de pers om eens even uit de doeken te doen waar het platina vandaan komt wat jullie gebruiken voor de chips. Dit doet hij omdat hij van mening is dat het personeel te weinig betaald wordt, terwijl de directie juist extra winst in haar zakken propt. Mensenrechtenorganisaties pakken het verhaal meteen op, en komen er achter dat het platina dat jullie gebruikt wordt door middel van kinderarbeid opgegraven wordt. Dit kan niet, vinden zij, en zij beginnen een actie om jullie fabriek en chips te boycotten. Hierin zijn zij jammer genoeg erg succesvol, en jullie winst zakt van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)} naar {$eur(alsgeld:$lagerewinst)}. (set:$profits to $lagerewinst - $ondermaats) ] ] ] (link-style:(colour:blue))[ (link: "> Verder")[ (set:$geld to it + $profits) (go-to: "einde") ] ] ] (if:$isKoper is true)[ (if:$isLegaal is true)[ (if:$isGekwalificeerd is true)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ De fabriek draait naar behoren. Het koper werkt prima om de chips mee te maken, zeker in de handen van jullie personeel. Jullie behalen een winst van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)}. ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ Met een strak ingepland rooster kan jullie fabriek naadloos draaien, en de eerste weken gaat het goed. Echter, wanneer de eerste ziekmeldingen binnenkomen staan de overgebleven medewerkers onder druk. Ze kunnen lastig omgaan met de druk, en de planning loopt tot op zekere hoogte spaak. De productielijn vertraagt, waardoor de fabriek niet op het hoogste niveau chips kan blijven produceren. Jullie verliezen {$eur(alsgeld:$vertraagd)}. (set:$profits to it - $vertraagd) ] ] (if:$isGekwalificeerd is false)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ Jullie team houdt de fabriek draaiende met enthousiasme, ondanks dat ze vaak dingen moeten opzoeken of iets zo snel even niet weten. Vrij lang gaat het goed, maar toch gaat het op een gegeven moment fout: tijdens onderhoud aan de chipmachine heeft een monteur brandwonden gekregen. Het is gelukkig niet heel erg, maar het gebeurde wel op de werkvloer, en dus zullen jullie op moeten draaien voor de behandeling van de monteur. Hierdoor verliezen jullie {$eur(alsgeld:$brandwonden)}. (set:$profits to it - $brandwonden) ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ Er is besloten om te bezuinigen op het personeel. Nu is dit op zichzelf staand geen probleem, maar de motivatie om er vol voor te gaan mist. Dit, in combinatie met een te hoge werkdruk en te weinig investeringen in veiligheid, zorgen ervoor dat het personeel zich niet serieus genomen voelt. Het gevolg is een ondermaats product met lage kwaliteit, waardoor jullie de chips niet meer kunnen verkopen voor de prijs dat jullie dachten. Jullie verliezen hierdoor {$eur(alsgeld:$ondermaats)}. (set:$profits to it - $ondermaats) ] ] (link-style:(colour:blue))[ (link: "> Verder")[ (set:$geld to it + $profits) (go-to: "einde") ] ] ] (else-if:$isLegaal is false)[ (if:$isGekwalificeerd is true)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ Een van de handelaren waar jullie het koper vandaan halen lijkt door te hebben dat hij een bepaalde mate van controle over jullie heeft. Immers, hij weet waar jullie grondstoffen vandaan komen, en wil dit met alle liefde en plezier doorgeven aan de instanties die toezicht houden op de chipindustrie. Natuurlijk hebben jullie hierin een keuze: Ofwel jullie betalen de handelaar zwijggeld, zodat jullie reputatie behouden blijft en jullie winst niet krimpt, ofwel jullie wagen het erop en laten hem zijn dreigementen uitvoeren. |keus>[=|= |zwijg>[(colour:blue)|zwijgtekst>[ **> Betaal zwijggeld ({$eur(alsgeld:$zwijggeld)})** ] (click:?zwijgtekst)[ (set:$keuzetekst to "Jullie betalen het zwijggeld, en een tijd lang zitten jullie met spanning te wachten of de handelaar zich aan zijn woord zal houden. Na een paar weken lijkt het erop dat dat inderdaad het geval is, en jullie kunnen opgelucht adem halen. ") (set:$profits to it - $zwijggeld) (show:?blackmail) (replace:?keus)[ **> Betaal zwijggeld ({$eur(alsgeld:$zwijggeld)})** ] ] ] =|= |waag>[(colour:blue)|waagtekst>[ **> Waag het erop** ] (click:?waagtekst)[ (set:$keuzetekst to "Jullie negeren de dreigementen en gaan ervan uit dat de handelaar deze niet daadwerkelijk uit zou voeren. Een week lang lijkt dit goed te gaan, en dan komt justitie aankloppen. De handelaar heeft hen anoniem informatie gegeven over dat het koper dat jullie gebruiken uit illegale bronnen komt. Als gevolg hiervan worden jullie voor de rechter gesleept. Die bevindt jullie schuldig aan heling en nalatigheid, wat jullie nog een boete en een tijdelijke sluiting van de fabriek oplevert. In totaal verliezen jullie {$eur(alsgeld:$rechtszaak)} door de rechtszaak.") (set:$profits to it - $rechtzaak) (show:?blackmail) (replace:?keus)[ **> Waag het erop** ] ] ] |==| ] |blackmail)[ $keuzetekst (link-style:(colour:blue))[ (link: "> Verder")[ (set:$geld to it + $profits) (go-to: "einde") ] ] ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ De eerste paar maanden lijkt alles goed te lopen in jullie fabriek. Het personeel lijkt redelijk tevreden met de hoeveelheid loon die ze krijgen, maar langzaam maar zeker worden de effecten van de strakke planning zichtbaar: Personeel wordt ziek en kan niet vervangen worden, waardoor de druk op de rest opgevoerd wordt. Op een gegeven moment trekken zij dit niet langer en gaan zij in staking. Hun eis is dat jullie meer mensen inplannen, zodat de druk op hen minder hoog wordt. Hiermee gaan jullie maar al te graag in zee, omdat jullie elke dag dat het personeel in staking is meer verlies maken. Uiteindelijk kost dit jullie {$eur(alsgeld:$staking)}, maar de crisis is hiermee wel verholpen. (set:$profits to it - $staking) (link-style:(colour:blue))[ (link: "> Verder")[ (set:$geld to it + $profits) (go-to: "einde") ] ] ] ] (if:$isGekwalificeerd is false)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ Niet al jullie medewerkers zijn tevreden met de hoeveelheid die jullie hen betalen. Tijdens een controle van de inspectie laten zij daarom iets los over waar het koper vandaan komt dat jullie gebruiken. Dit vindt de inspecite erg interessant, en zij duiken er wat dieper in. Zij ontdekken dat het gebruikte koper illegaal verkregen is. Als gevolg hiervan worden jullie voor de rechter gesleept. Die bevindt jullie schuldig aan heling en nalatigheid, wat jullie nog een boete en een tijdelijke sluiting van de fabriek oplevert. In totaal verliezen jullie {$eur(alsgeld:$rechtzaak)} door de rechtszaak. (set:$profits to it - $rechtzaak) ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ Er is besloten om te bezuinigen op het personeel. Nu is dit op zichzelf staand geen probleem, maar de motivatie om er vol voor te gaan mist. Dit, in combinatie met een te hoge werkdruk en te weinig investeringen in veiligheid, zorgen ervoor dat het personeel zich niet serieus genomen voelt. Het gevolg is een ondermaats product met lage kwaliteit, waardoor jullie de chips niet meer kunnen verkopen voor de prijs dat jullie dachten. Jullie verliezen hierdoor {$eur(alsgeld:$ondermaats)}. Bovendien laat het personeel tijdens een controle van de inspectie daarom iets los over waar het koper vandaan komt dat jullie gebruiken. Dit vindt de inspecite erg interessant, en zij duiken er wat dieper in. Zij ontdekken dat het gebruikte koper illegaal verkregen is. Als gevolg hiervan worden jullie voor de rechter gesleept. Die bevindt jullie schuldig aan heling en nalatigheid, wat jullie nog een boete en een tijdelijke sluiting van de fabriek oplevert. In totaal verliezen jullie {$eur(alsgeld:$rechtzaak)} door de rechtszaak. (set:$profits to it - $ondermaats - $rechtzaak) ] (link-style:(colour:blue))[ (link: "> Verder")[ (set:$geld to it + $profits) (go-to: "einde") ] ] ] ] ] }

De volgende vraag die jullie krijgen vanuit de teamleiders is hoeveel personeel zij in kunnen plannen. Gaan jullie voor ruim voldoende personeel, of net genoeg? (if:$isGekwalificeerd)[(set:$kostruim to $persruim * $pershoog)(set:$kostvol to $persvol * $pershoog)](else:)[(set:$kostruim to $persruim * $perslaag)(set:$kostvol to $persvol * $perslaag)] (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Ruim voldoende personeel inplannen''")|ruim>[ Wanneer er ruim voldoende personeel ingepland wordt, verhoogt dit de kosten van het product omdat ieder personeelslid dat aan het werk is, betaald zal moeten worden. Hierdoor wordt de winst van het product lager. Het voordeel is dat er altijd voldoende mensen aanwezig zijn om onvoorziene problemen als ziekte op te vangen. Het proces kan daardoor altijd doorgaan en zal niet gehinderd worden wanneer een personeelslid onverwacht uitvalt. Tegelijkertijd zullen de personeelsleden tevreden zijn omdat ze gewoon hun werk kunnen doen zonder te veel werkdruk te ervaren. Hiervoor zijn $persruim personeelsleden nodig. (link-style:(colour:blue))[(link: "> Kies voor ruim voldoende personeel ({$eur(alsgeld:$kostruim)})")[(set: $isRuimVoldoende to true)(set:$geld to it - $kostruim)(go-to: "veiligheid")]]]] (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Net genoeg personeel inplannen''")|ruim>[ Wanneer er net voldoende personeel ingepland wordt, blijven de personeelskosten lager. Dit zorgt ervoor dat de winst van het product optimaal is. Jullie kunnen alleen voor problemen komen te staan bij onvoorziene omstandigheden. Er is dan niemand om een personeelslid dat uitvalt op te vangen en het proces door te laten gaan. Daarnaast kan het personeel op deze manier grote werkdruk ervaren. Wanneer het personeel te lange tijd onder druk staat, zullen ze mogelijk in opstand komen. Hiervoor hebben jullie slechts $persvol personeelsleden nodig. (link-style:(colour:blue))[(link: "> Kies voor net genoeg personeel ({$eur(alsgeld:$kostvol)})")[(set: $isRuimVoldoende to false)(set:$geld to it - $kostvol)(go-to: "veiligheid")]]]]

{(set:$profits to it + $actuelewinst) (if:$isKoper is false)[ (if:$isLegaal is true)[ (if:$isGekwalificeerd is true)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[De fabriek draait naar behoren. Hoewel jullie geen geld beschikbaar hebben gesteld voor de nieuwe veiligheidseisen, is jullie personeel voldoende opgeleid en uitgerust om geen fouten te maken, waardoor jullie een hele hoop narigheid bespaard is gebleven. Jullie behalen een winst van $eur(alsgeld:$actuelewinst).] (if:$isRuimVoldoende is false)[Met een strak ingepland rooster kan jullie fabriek naadloos draaien, en de eerste weken gaat het goed. Echter, wanneer de eerste ziekmeldingen binnenkomen staan de overgebleven medewerkers onder druk. Een hoeveelheid druk die zij niet aankunnen, waardoor er nog meer uitval komt. De planning loopt spaak, en er worden verliezen gemaakt omdat de fabriek niet altijd chips kan blijven produceren. Jullie verliezen $eur(alsgeld:$productiestil).(set:$profits to it - $productiestil)] ] (if:$isGekwalificeerd is false)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[Jullie team houdt de fabriek draaiende met enthousiasme, ondanks dat ze vaak dingen moeten opzoeken of iets zo snel even niet weten. Vrij lang gaat het goed, maar toch gaat het op een gegeven moment fout: tijdens onderhoud aan de chipmachine heeft een monteur brandwonden gekregen. Het is gelukkig niet heel erg, maar het gebeurde wel op de werkvloer, en dus zullen jullie op moeten draaien voor de behandeling van de monteur. Hierdoor verliezen jullie $eur(alsgeld:$brandwonden). (set:$profits to it - $brandwonden)] (if:$isRuimVoldoende is false)[Er is besloten om te bezuinigen op het personeel. Nu is dit op zichzelf staand geen probleem, maar de motivatie om er vol voor te gaan mist. Dit, in combinatie met een te hoge werkdruk en te weinig investeringen in veiligheid, zorgen ervoor dat het personeel zich niet serieus genomen voelt. Het weinige personeel dat nog wél aan de slag is ondanks alles, is daarnaast vaak niet goed genoeg opgeleid. Het gevolg is een ondermaats product met lage kwaliteit, waardoor jullie de chips niet meer kunnen verkopen voor de prijs die jullie dachten. Daarnaast loopt de planning spaak, doordat de werknemers onder erg veel druk staan en er geen vervangers ingepland zijn. Door dit alles verliezen jullie {$eur(alsgeld:$verliesondermaatsstil)}.(set:$profits to it - $verliesondermaatsstil)] ] (link-style:(colour:blue))[(link: "> Verder")[(set:$geld to it + $profits)(go-to: "einde")]]] (else-if:$isLegaal is false)[ (if:$isGekwalificeerd is true)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[Een van de handelaren waar jullie het platina vandaan halen lijkt door te hebben dat hij een bepaalde mate van controle over jullie heeft. Immers, hij weet waar jullie grondstoffen vandaan komen, en wil dit met alle liefde en plezier doorgeven aan de instanties die toezicht houden op de chipindustrie. Natuurlijk hebben jullie hierin een keuze: Ofwel jullie betalen de handelaar zwijggeld, zodat jullie reputatie behouden blijft en jullie winst niet krimpt, ofwel jullie wagen het erop en laten hem zijn dreigementen uitvoeren. |keus>[=|= |zwijg>[(colour:blue)|zwijgtekst>[**> Betaal zwijggeld ({$eur(alsgeld:$zwijggeld)})**](click:?zwijgtekst)[(set:$keuzetekst to "Jullie betalen het zwijggeld, en een tijd lang zitten jullie met spanning te wachten of de handelaar zich aan zijn woord zal houden. Na een paar weken lijkt het erop dat dat inderdaad het geval is, en jullie kunnen opgelucht adem halen. ")(set:$profits to it - $zwijggeld)(replace:?waag)[](show:?blackmail)(replace:?keus)[**> Betaal zwijggeld ({$eur(alsgeld:$zwijggeld)})**]]] =|= |waag>[(colour:blue)|waagtekst>[**> Waag het erop**](click:?waagtekst)[(set:$keuzetekst to "Jullie negeren de dreigementen en gaan ervan uit dat de handelaar deze niet daadwerkelijk uit zou voeren. Een week lang lijkt dit goed te gaan, en dan staan er ineens mensenrechtenorganisaties bij op de stoep. Door het klokkenluiden van de handelaar zijn zij er achter gekomen dat het platina dat jullie gebruikt wordt door middel van kinderarbeid opgegraven wordt. Dit kan niet, vinden zij, en zij beginnen een actie om jullie fabriek en chips te boycotten. Hierin zijn zij jammer genoeg erg succesvol, en jullie winst zakt van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)} naar {$eur(alsgeld:$lagerewinst)}.")(set:$profits to it - $actuelewinst + $lagerewinst)(show:?blackmail)(replace:?keus)[**> Waag het erop**]]] |==|] |blackmail)[$keuzetekst (link-style:(colour:blue))[(link: "> Verder")[(set:$geld to it + $profits)(go-to: "einde")]]]] (if:$isRuimVoldoende is false)[Met een strak ingepland rooster kan jullie fabriek naadloos draaien, en de eerste weken gaat het goed. Echter, wanneer de eerste ziekmeldingen binnenkomen staan de overgebleven medewerkers onder druk. Een hoeveelheid druk die zij niet aankunnen, waardoor er nog meer uitval komt. De planning loopt spaak, en er worden verliezen gemaakt omdat de fabriek niet altijd chips kan blijven produceren. Hierdoor verliezen jullie $eur(alsgeld:$productiestil).(set:$profits to it - $productiestil) Een van de handelaren waar jullie het platina vandaan halen lijkt ongeveer tegelijkertijd door te hebben dat hij een bepaalde mate van controle over jullie heeft. Immers, hij weet waar jullie grondstoffen vandaan komen, en wil dit met alle liefde en plezier doorgeven aan de instanties die toezicht houden op de chipindustrie. Natuurlijk hebben jullie hierin een keuze: Ofwel jullie betalen de handelaar zwijggeld, zodat jullie reputatie behouden blijft en jullie winst niet krimpt, ofwel jullie wagen het erop en laten hem zijn dreigementen uitvoeren. |keus>[=|= |zwijg>[(colour:blue)|zwijgtekst>[**> Betaal zwijggeld ({$eur(alsgeld:$zwijggeld)})**](click:?zwijgtekst)[(set:$keuzetekst to "Jullie betalen het zwijggeld, en een tijd lang zitten jullie met spanning te wachten of de handelaar zich aan zijn woord zal houden. Na een paar weken lijkt het erop dat dat inderdaad het geval is, en jullie kunnen opgelucht adem halen. ")(set:$profits to it - $zwijggeld)(replace:?waag)[](show:?blackmail2)(replace:?keus)[**> Betaal zwijggeld ({$eur(alsgeld:$zwijggeld)})**]]] =|= |waag>[(colour:blue)|waagtekst>[**> Waag het erop**](click:?waagtekst)[(set:$keuzetekst to "Jullie negeren de dreigementen en gaan ervan uit dat de handelaar deze niet daadwerkelijk uit zou voeren. Een week lang lijkt dit goed te gaan, en dan staan er ineens mensenrechtenorganisaties bij op de stoep. Door het klokkenluiden van de handelaar zijn zij er achter gekomen dat het platina dat jullie gebruikt wordt door middel van kinderarbeid opgegraven wordt. Dit kan niet, vinden zij, en zij beginnen een actie om jullie fabriek en chips te boycotten. Hierin zijn zij jammer genoeg erg succesvol, en jullie winst zakt van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)} naar {$eur(alsgeld:$lagerewinst)}.")(set:$profits to it - $actuelewinst + $lagerewinst)(show:?blackmail2)(replace:?keus)[**> Waag het erop**]]] |==|] |blackmail2)[$keuzetekst (link-style:(colour:blue))[(link: "> Verder")[(set:$geld to it + $profits)(go-to: "einde")]] ] (if:$isGekwalificeerd is false)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[Jullie personeel is niet blij met de manier waarop jullie de fabriek runnen, en op een dag stapt een klokkenluider naar de pers om eens even uit de doeken te doen waar het platina vandaan komt wat jullie gebruiken voor de chips. Dit doet hij omdat hij van mening is dat het personeel te weinig betaald wordt, terwijl de directie juist extra winst in haar zakken propt. Mensenrechtenorganisaties pakken het verhaal meteen op, en komen er achter dat het platina dat jullie gebruikt wordt door middel van kinderarbeid opgegraven wordt. Dit kan niet, vinden zij, en zij beginnen een actie om jullie fabriek en chips te boycotten. Hierin zijn zij jammer genoeg erg succesvol, en jullie winst zakt van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)} naar {$eur(alsgeld:$lagerewinst)}.(set:$profits to $lagerewinst) (link-style:(colour:blue))[(link: "> Verder")[(set:$geld to it + $profits)(go-to: "einde")]] (if:$isRuimVoldoende is false)[Er is besloten om te bezuinigen op het personeel. Nu is dit op zichzelf staand geen probleem, maar de motivatie om er vol voor te gaan mist. Dit, in combinatie met een te hoge werkdruk en te weinig investeringen in veiligheid, zorgen ervoor dat het personeel zich niet serieus genomen voelt. Het weinige personeel dat nog wél aan de slag is ondanks alles, is daarnaast vaak niet goed genoeg opgeleid. Het gevolg is een ondermaats product met lage kwaliteit, waardoor jullie de chips niet meer kunnen verkopen voor de prijs die jullie dachten. Daarnaast loopt de planning spaak, doordat de werknemers onder erg veel druk staan en er geen vervangers ingepland zijn. Door dit alles verliezen jullie {$eur(alsgeld:$verliesondermaatsstil)}. Jullie personeel is in het kort niet blij met de manier waarop jullie de fabriek runnen, en op een dag stapt een klokkenluider naar de pers om eens even uit de doeken te doen waar het platina vandaan komt wat jullie gebruiken voor de chips. Dit doet hij omdat hij van mening is dat het personeel te weinig betaald wordt, terwijl de directie juist extra winst in haar zakken propt. Mensenrechtenorganisaties pakken het verhaal meteen op, en komen er achter dat het platina dat jullie gebruikt wordt door middel van kinderarbeid opgegraven wordt. Dit kan niet, vinden zij, en zij beginnen een actie om jullie fabriek en chips te boycotten. Hierin zijn zij jammer genoeg erg succesvol, en jullie winst zakt van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)} naar {$eur(alsgeld:$lagerewinst)}.(set:$profits to $lagerewinst - $verliesondermaatsstil) (link-style:(colour:blue))[(link: "> Verder")[(set:$geld to it + $profits)(go-to: "einde")]]] ] ] ]] (if:$isKoper is true)[Het koper dat jullie gekocht hebben, blijkt niet van de beste kwaliteit te zijn, en bevat een aantal vervuilingen. In principe geen ramp als je voldoet aan de veiligheidseisen die de overheid stelt, maar die hebben jullie ontweken. Op een dag begint er rook uit een van de machines te komen. (if:$isLegaal is true)[ (if:$isGekwalificeerd is true)[Gelukkig is je personeel goed opgeleid, en wordt de productie snel stilgelegd. Niettemin krijgen tien van hen symptomen die passen bij kopervergiftiging, en moeten zij naar het ziekenhuis. Doordat jullie de keuze hebben gemaakt om je niet aan de veiligheidseisen te voldoen, moeten jullie de ziektekosten betalen. Dit kost {$eur(alsgeld:$ziektekosten)}.(set:$profits to it - $ziektekosten) (if:$isRuimVoldoende is true)[Het is wel zo dat jullie genoeg personeel hebben aangenomen, dus terwijl de tien aan het genezen zijn, kan de productie gewoon doorgaan. ] (if:$isRuimVoldoende is false)[Daarnaast is het zo dat jullie geen vervangers hebben voor de tien die aan het genezen zijn, dus kan er een paar weken lang niets geproduceerd worden. Hierdoor verliezen jullie {$eur(alsgeld:$productiestil)}. (set:$profits to it - $productiestil - $actuelewinst)] ] (if:$isGekwalificeerd is false)[Helaas is jullie personeel niet goed genoeg opgeleid om te weten wat zij moeten doen in zo’n situatie, dus het duurt even voordat de productie stilgelegd wordt. Hierdoor raakt de machine beschadigd, en zal deze gerepareerd moeten worden, wat {$eur(alsgeld:$machine)} gaat kosten. Ook krijgen tien medewerkers symptomen die passen bij kopervergiftiging, en moeten zij naar het ziekenhuis. Doordat jullie de keuze hebben gemaakt om je niet aan de veiligheidseisen te voldoen, moeten jullie de ziektekosten betalen. Dit kost {$eur(alsgeld:$ziektekosten)}. (set:$profits to it - $machine - $ziektekosten) (if:$isRuimVoldoende is true)[Het is wel zo dat jullie genoeg personeel hebben aangenomen, dus terwijl de tien aan het genezen zijn, kan de productie gewoon doorgaan. ] (if:$isRuimVoldoende is false)[Daarnaast is het zo dat jullie geen vervangers hebben voor de tien die aan het genezen zijn, dus kan er een paar weken lang niets geproduceerd worden. Hierdoor verliezen jullie {$eur(alsgeld:$productiestil)}. (set:$profits to it - $productiestil)] ] (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Oh nee!''")|basis>[ Doordat er meerdere personen flink ziek zijn geworden, wordt er ook onderzoek gedaan naar jullie fabriek. Jullie krijgen een boete voor het niet volgen van de wetgeving, wat jullie {$eur(alsgeld:$boete)} kost. Daarnaast wordt er echter niets gevonden.(set:$profits to it - $boete) (link-style:(colour:blue))[(link: "> Verder")[(set:$geld to it + $profits)(go-to: "einde")]]]]] (else-if:$isLegaal is false)[ (if:$isGekwalificeerd is true)[Gelukkig is je personeel goed opgeleid, en wordt de productie snel stilgelegd. Niettemin krijgen tien van hen symptomen die passen bij kopervergiftiging, en moeten zij naar het ziekenhuis. Doordat jullie de keuze hebben gemaakt om je niet aan de veiligheidseisen te voldoen, moeten jullie de ziektekosten betalen. Dit kost {$eur(alsgeld:$ziektekosten)}.(set:$profits to it - $ziektekosten) (if:$isRuimVoldoende is true)[Het is wel zo dat jullie genoeg personeel hebben aangenomen, dus terwijl de tien aan het genezen zijn, kan de productie gewoon doorgaan. ] (if:$isRuimVoldoende is false)[Daarnaast is het zo dat jullie geen vervangers hebben voor de tien die aan het genezen zijn, dus kan er een paar weken lang niets geproduceerd worden. Hierdoor verliezen jullie {$eur(alsgeld:$productiestil)}. (set:$profits to it - $productiestil)] ] (if:$isGekwalificeerd is false)[Helaas is jullie personeel niet goed genoeg opgeleid om te weten wat zij moeten doen in zo’n situatie, dus het duurt even voordat de productie stilgelegd wordt. Hierdoor raakt de machine beschadigd, en zal deze gerepareerd moeten worden, wat {$eur(alsgeld:$machine)} gaat kosten. Ook krijgen tien medewerkers symptomen die passen bij kopervergiftiging, en moeten zij naar het ziekenhuis. Doordat jullie de keuze hebben gemaakt om je niet aan de veiligheidseisen te voldoen, moeten jullie de ziektekosten betalen. Dit kost {$eur(alsgeld:$ziektekosten)}. (set:$profits to it - $machine - $ziektekosten) (if:$isRuimVoldoende is true)[Het is wel zo dat jullie genoeg personeel hebben aangenomen, dus terwijl de tien aan het genezen zijn, kan de productie gewoon doorgaan. ] (if:$isRuimVoldoende is false)[Daarnaast is het zo dat jullie geen vervangers hebben voor de tien die aan het genezen zijn, dus kan er een paar weken lang niets geproduceerd worden. Hierdoor verliezen jullie {$eur(alsgeld:$productiestil)}. (set:$profits to it - $productiestil)] ] (link-style:(colour:green))[(link-reveal:"''> Oh nee!''")|basis>[ Doordat er meerdere personen flink ziek zijn geworden, wordt er ook onderzoek gedaan naar jullie fabriek. Jullie krijgen een boete voor het niet volgen van de wetgeving, wat jullie {$eur(alsgeld:$boete)} kost. Daarnaast wordt ontdekt dat het gebruikte koper illegaal verkregen is. Als gevolg hiervan worden jullie voor de rechter gesleept. Die bevindt jullie schuldig aan heling en nalatigheid, wat jullie nog een boete en een tijdelijke sluiting van de fabriek oplevert. In totaal verliezen jullie {$eur(alsgeld:$rechtzaak)} door de rechtszaak.(set:$profits to it - $boete - $rechtzaak - $actuelewinst) (link-style:(colour:blue))[(link: "> Verder")[(set:$geld to it + $profits)(go-to: "einde")]]]]] ] }

{(set:$profits to it + $actuelewinst) (if:$isKoper is false)[ (if:$isLegaal is true)[ (if:$isGekwalificeerd is true)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ ONHAALBARE STAAT: ALS JE DIT ZIET HEEFT MYRTHE PROGRAMMEERFOUTEN GEMAAKT ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ Door de flinke investeringen die jullie hebben gedaan, niet alleen in veiligheid maar ook in de kwaliteit van jullie grondstoffen en in het personeel, moeten jullie jullie product voor een hogere prijs verkopen. De PR afdeling maakt hier slim gebruik van, en zet bij marketing vooral in op de kwaliteit van jullie product, die hoger is dan die van andere producten op de markt. Hierdoor kopen meer mensen jullie product, wat leidt tot een winst van {$eur(alsgeld:$hogerewinst)}.(set:$profits to $hogerewinst) ] ] (if:$isGekwalificeerd is false)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ Door de flinke investeringen die jullie hebben gedaan, niet alleen in veiligheid maar ook in de kwaliteit van jullie grondstoffen en in het personeel, moeten jullie jullie product voor een hogere prijs verkopen. De PR afdeling maakt hier slim gebruik van, en zet bij marketing vooral in op de kwaliteit van jullie product, die hoger is dan die van andere producten op de markt. Hierdoor kopen meer mensen jullie product, wat leidt tot een winst van $eur(alsgeld:$hogerewinst).(set:$profits to $hogerewinst) ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ De fabriek draait naar behoren. Hoewel jullie personeel niet altijd even ruim is ingepland, en hoewel niet elk personeelslid even gekwalificeerd is, zorgt de extra investering in de veiligheid van de fabriek ervoor dat ongelukken niet voorkomen. Jullie behalen een winst van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)}. ] ] ] (else-if:$isLegaal is false)[ (if:$isGekwalificeerd is true)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ ONHAALBARE STAAT: ALS JE DIT ZIET HEEFT MYRTHE PROGRAMMEERFOUTEN GEMAAKT ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ De fabriek draait naar behoren. Hoewel jullie personeel niet altijd even ruim is ingepland, zorgt de extra investering in de veiligheid van de fabriek ervoor dat ongelukken niet voorkomen. Het knaagt hooguit aan jullie geweten dat er mogelijk kinderarbeid betrokken was bij het verkrijgen van het platina. Jullie behalen een winst van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)}. ] ] (if:$isGekwalificeerd is false)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ De fabriek draait naar behoren. Hoewel jullie personeel niet altijd even gekwalificeerd is, zorgen de veiligheid in de fabriek en het ruime inplannen van personeel ervoor dat enige fouten en ongelukjes niet leiden tot vertraging. Het knaagt hooguit aan jullie geweten dat er mogelijk kinderarbeid betrokken was bij het verkrijgen van het platina. Jullie behalen een winst van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)}. ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ Er is besloten om te bezuinigen op het personeel. Nu is dit op zichzelf staand geen probleem, maar de motivatie om er vol voor te gaan mist. Dit, in combinatie met een te hoge werkdruk, zorgt ervoor dat het personeel zich niet serieus genomen voelt. Het gevolg is een ondermaats product met lage kwaliteit, waardoor jullie de chips niet meer kunnen verkopen voor de prijs dat jullie dachten. Jullie verliezen hierdoor {$eur(alsgeld:$ondermaats)}. (set:$profits to it - $ondermaats) ] ] ] (link-style:(colour:blue))[ (link: "> Verder")[ (set:$geld to it + $profits)(go-to: "einde") ] ] ] (if:$isKoper is true)[ (if:$isLegaal is true)[ (if:$isGekwalificeerd is true)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ Jullie hebben kosten noch moeite bespaard om de fabriek zou veilig mogelijk te maken voor het personeel, en hebben goed nagedacht over hoe jullie hen inplannen en betalen. Dit alles zorgt voor een prima sfeer op de werkvloer, en je personeel is productiever dan ooit tevoren. De chips rollen in grote getalen van de band af, en dit wordt weerspiegeld in de winst. Jullie verdienen hierdoor {$eur(alsgeld:$hogerewinst)}.(set:$profits to $hogerewinst) ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ De fabriek draait naar behoren. Hoewel jullie personeel niet altijd even ruim is ingepland, zorgt de extra investering in de veiligheid van de fabriek ervoor dat ongelukken niet voorkomen. Jullie behalen een winst van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)}. ] ] (if:$isGekwalificeerd is false)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ De fabriek draait naar behoren. Hoewel jullie personeel niet altijd even goed is opgeleid, zorgen de veiligheid in de fabriek en het ruime inplannen van personeel ervoor dat enige fouten en ongelukjes niet leiden tot vertraging. Jullie behalen een winst van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)}. ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ Als directie hebben jullie besloten om jullie personeel strak in te plannen, ze daarbij minder loon te geven, en ze te laten werken met koper. Op papier zou dit een hoop winst kunnen opleveren, maar het personeel is niet gemotiveerd om goed aan de slag te gaan met de chipproductie. Daarnaast missen ze kennis en expertise, en wanneer er met koper gewerkt moet worden levert dit een chip op van twijfelachtige kwaliteit. De chip verkoopt niet voor de prijs die jullie in gedachten hadden, waardoor jullie winst zakt van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)} naar {$eur(alsgeld:$lagerewinst)} (set:$profits to $lagerewinst) ] ] (link-style:(colour:blue))[ (link: "> Verder")[ (set:$geld to it + $profits)(go-to: "einde") ] ] ] (else-if:$isLegaal is false)[ (if:$isGekwalificeerd is true)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ De fabriek draait naar behoren. Het personeel is goed opgeleid, en ze zijn ruim genoeg ingepland dat een enkel geval van uitval goed opgevangen kan worden. Het knaagt hooguit aan jullie geweten dat de fabriek draait op gestolen koper. Jullie behalen een winst van {$eur(alsgeld:$actuelewinst)}. (link-style:(colour:blue))[ (link: "> Verder")[ (set:$geld to it + $profits)(go-to: "einde") ] ] ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ Een van de handelaren waar jullie het koper vandaan halen lijkt door te hebben dat hij een bepaalde mate van controle over jullie heeft. Immers, hij weet waar jullie grondstoffen vandaan komen, en wil dit met alle liefde en plezier doorgeven aan de instanties die toezicht houden op de chipindustrie. Natuurlijk hebben jullie hierin een keuze: Ofwel jullie betalen de handelaar zwijggeld, zodat jullie reputatie behouden blijft en jullie winst niet krimpt, ofwel jullie wagen het erop en laten hem zijn dreigementen uitvoeren. |keus>[=|= |zwijg>[(colour:blue)|zwijgtekst>[ **> Betaal zwijggeld ({$eur(alsgeld:$zwijggeld)})** ](click:?zwijgtekst)[ (set:$keuzetekst to "Jullie betalen het zwijggeld, en een tijd lang zitten jullie met spanning te wachten of de handelaar zich aan zijn woord zal houden. Na een paar weken lijkt het erop dat dat inderdaad het geval is, en jullie kunnen opgelucht adem halen. ") (set:$profits to it - $zwijggeld) (replace:?waag)[] (show:?blackmail) (replace:?keus))[ **> Betaal zwijggeld ({$eur(alsgeld:$zwijggeld})** ] ] ] =|= |waag>[(colour:blue)|waagtekst>[ **> Waag het erop** ](click:?waagtekst)[ (set:$keuzetekst to "Jullie negeren de dreigementen en gaan ervan uit dat de handelaar deze niet daadwerkelijk uit zou voeren. Een week lang lijkt dit goed te gaan, en dan komt justitie aankloppen. De handelaar heeft hen anoniem informatie gegeven over dat het koper dat jullie gebruiken uit illegale bronnen komt. Als gevolg hiervan worden jullie voor de rechter gesleept. Die bevindt jullie schuldig aan heling en nalatigheid, wat jullie nog een boete en een tijdelijke sluiting van de fabriek oplevert. In totaal verliezen jullie {$eur(alsgeld:$rechtzaak)} door de rechtszaak.") (replace:?zwijg)[] (show:?blackmail) (replace:?keus)[ **> Waag het erop** ] ] ] |==| ] |blackmail)[ $keuzetekst (link-style:(colour:blue))[ (link: "> Verder")[ (set:$geld to it + $profits)(go-to: "einde") ] ] ] ] (if:$isGekwalificeerd is false)[ (if:$isRuimVoldoende is true)[ Niet al jullie medewerkers zijn tevreden met de hoeveelheid die jullie hen betalen. Tijdens een controle van de inspectie laten zij daarom iets los over waar het koper vandaan komt dat jullie gebruiken. Dit vindt de inspecite erg interessant, en zij duiken er wat dieper in. Zij ontdekken dat het gebruikte koper illegaal verkregen is. Als gevolg hiervan worden jullie voor de rechter gesleept. Die bevindt jullie schuldig aan heling en nalatigheid, wat jullie nog een boete en een tijdelijke sluiting van de fabriek oplevert. In totaal verliezen jullie {$eur(alsgeld:$rechtzaak)} door de rechtszaak.(set:$profits to it - $rechtzaak) ] (if:$isRuimVoldoende is false)[ Er is besloten om te bezuinigen op het personeel. Nu is dit op zichzelf staand geen probleem, maar de motivatie om er vol voor te gaan mist. Dit, in combinatie met een te hoge werkdruk en te weinig investeringen in veiligheid, zorgen ervoor dat het personeel zich niet serieus genomen voelt. Het gevolg is een ondermaats product met lage kwaliteit, waardoor jullie de chips niet meer kunnen verkopen voor de prijs dat jullie dachten. Jullie verliezen hierdoor {$eur(alsgeld:$ondermaats)}. Bovendien laat het personeel tijdens een controle van de inspectie daarom iets los over waar het koper vandaan komt dat jullie gebruiken. Dit vindt de inspecite erg interessant, en zij duiken er wat dieper in. Zij ontdekken dat het gebruikte koper illegaal verkregen is. Als gevolg hiervan worden jullie voor de rechter gesleept. Die bevindt jullie schuldig aan heling en nalatigheid, wat jullie nog een boete en een tijdelijke sluiting van de fabriek oplevert. In totaal verliezen jullie {$eur(alsgeld:$rechtzaak)} door de rechtszaak.(set:$profits to it - $rechtzaak - $ondermaats) ] (link-style:(colour:blue))[ (link: "> Verder")[ (set:$geld to it + $profits)(go-to: "einde") ] ] ] ] ] }

Dit is het einde van dit spel. Jullie hebben een totaal van €(alsgeld:$geld) verdiend, met de volgende keuzes: ''Grondstof'': (if:$isKoper is false)[Platina](else:)[Koper] ''Bron'': (if:not $isKoper and $isLegaal)[Mijn met fairtrade certificaat](else-if:not $isKoper)[Handelaar uit Zuid-Afrika](else-if:$isKoper and $isLegaal)[Legale bron](else:)[Koperdieven] ''Kwalificatie personeel'': (if:$isGekwalificeerd)[Hoog](else:)[Minder hoog] ''Inplanning personeel'': (if:$isRuimVoldoende)[Ruim voldoende](else:)[Net genoeg] ''Veiligheid'': (if:$veiligheid is "basis")[Basis](else-if:$veiligheid is "extra")[Extra geïnvesteerd](else:)[Eisen ontweken] Bespreek nu de resultaten binnen jullie team. Zijn jullie tevreden met de gemaakte keuzes? Wat zou je in de toekomst anders doen?

{ (align:"==>")+(box:"=X")[ |test)[ Testfase - ][ (if:$geld is 999999999999)[] (else:)[ Geld: €(alsgeld:$geld) ] ]<money| ] }

{ (set:$geld to 999999999999) (set:$geldafter to 10000000) (set:$eur to "€") (set:$pershoog to 40000) (set:$perslaag to 30000) (set:$platina to 32000) (set:$platinaleg to 35000) (set:$platinailleg to 30000) (set:$koper to 12) (set:$koperleg to 15) (set:$koperilleg to 10) (set:$persruim to 200) (set:$persvol to 150) (set:$veiligbasis to 100000) (set:$veiligextra to 200000) (set:$veiligniet to 10000) (set:$ziektekosten to 20000) (set:$brandwonden to 5000) (set:$machine to 15000) (set:$kilos to 50) (set:$boete to 100000) (set:$productiestil to 1000000) (set:$rechtzaak to 500000) (set:$kopermod to 0.5) (set:$platinamod to 2.5) (set:$hogermod to 1.4) (set:$lagermod to 0.6) (set:$winst to 1000000) (set:$zwijggeld to 150000) (set:$ondermaats to 1000000) (set:$staking to 1000000) (set:$verliesondermaatsstil to $ondermaats + $productiestil) (set:$vertraagd to 500000) }

Alle keuzes zijn gemaakt, en de fabriek lijkt goed te draaien. Maar elke keuze heeft consequenties, en in dit spel is dat niet anders.{ (if:$isKoper is true)[(set:$actuelewinst to $kopermod * $winst)] (else:)[(set:$actuelewinst to $platinamod * $winst)](set:$hogerewinst to $actuelewinst * $hogermod)(set:$lagerewinst to $actuelewinst * $lagermod)} Als de fabriek blijft draaien, zouden jullie in theorie $eur(alsgeld:$actuelewinst) aan winst maken... Maar gaat dat ook zo zijn? {(if:$veiligheid is "basis")[[[> Laat ons de consequenties zien!->consequenties basis]]] (if:$veiligheid is "extra")[[[> Laat ons de consequenties zien!->consequenties extra]]] (if:$veiligheid is "niks")[[[> Laat ons de consequenties zien!->consequenties geen]]]}