Recent onderzoek van het CBS laat zien dat het aantal managers in Nederland afneemt. Sommige mensen vinden deze ontwikkeling prima omdat ze denken dat veel managers niet echt toegevoegde waarde opleveren voor hun eindklant. Promovenda Desirée van Dun van de Universiteit Twente concludeert in haar proefschrift dat managers geen verspilling hoeven te zijn zolang zij lean leiderschap toepassen. Voor drukbezette managers is haar proefschrift tevens in 15 minuten te bekijken. Van elk hoofdstuk heeft ze een YouTube video gemaakt. Daarmee heeft van Dun een primeur in Nederland.
Desirée van Dun, afgestudeerd Bedrijfskundige en Communicatiewetenschapper aan de Universiteit Twente, onderzocht onder begeleiding van Prof. dr. Celeste Wilderom (Vakgroep Change Management & Organizational Behavior, faculteit Behavioural, Management and Social Sciences, Universiteit Twente), effectief leiderschap en teamdynamiek in organisaties die lean principes toepassen. Lean Management gaat om het continu verbeteren van werkprocessen zodat deze zoveel mogelijk waarde toevoegen voor de eindklant.
Lean wordt in vrijwel elke sector en in vele organisaties toegepast. Toch leidt lean niet in alle organisaties tot hogere prestaties op de werkvloer. Lean leiderschap is de ontbrekende schakel: Om continue procesverbetering te realiseren is een goede samenwerking tussen teamleden en hun leidinggevenden op verschillende organisatieniveaus belangrijk.
Voor haar proefschrift voerde Van Dun vier verschillende studies uit: een literatuuronderzoek, een observatiestudie van zes Lean midden managers, een vragenlijst bij 429 leden en teamleiders van 25 lean teams, en vijf case studies van goed-presterende lean teams. Lean teams zijn werkvloerafdelingen, zoals declaratieverwerkingsteams of productieteams, die hun eigen werkprocessen continu verbeteren met lean methodieken. Van Dun volgde gedurende drie achtereenvolgende jaren vijf lean teams die bij aanvang van de studie zeer goed presteerden. Hierbij verzamelde Van Dun data door middel van meelopen, video-observatie, (groeps)interviews, vragenlijsten en het verzamelen van de objectieve prestatiecijfers van de teams.
Wat blijkt? Goed-presterende lean teams hebben een specifieke teamdynamiek die bestaat uit specifieke gedragspatronen, gevoelens en gedachten. Van Dun: “Naast gedrag als informatie delen en prestaties monitoren, moeten teamleden zich veilig voelen om zich uit te spreken en onenigheid te bespreken. En ze moeten ook betrokken zijn bij de organisatiedoelen. Dat vergt dus nogal wat!” Leidinggevenden kunnen die effectieve teamdynamiek stimuleren door goed te luisteren naar hun medewerkers en duidelijk en consequent te communiceren over de organisatiestrategie van continu verbeteren. Uit het onderzoek blijkt verder het belang van een heldere organisatiestructuur, consistent HR beleid en voldoende tijd en middelen om continu te verbeteren. Van Dun: “Wanneer er onrust is in de organisatie die lang aanhoudt, bijvoorbeeld in een reorganisatieronde, dan heeft dit op lange termijn negatief effect op de lean teamprestaties op de werkvloer.”
Hoger management speelt dus een belangrijke rol in het succes van lean teams op de werkvloer. Het ontwikkelde lean leiderschap profiel van specifiek gedrag en waarden kan HR professionals helpen om hun selectie, training en promotie methoden, en daarmee het leiderschap binnen hun organisaties, te verbeteren.
Ook interne en externe lean adviseurs hebben baat bij het onderzoek. Hun interventies zouden meer gericht moeten worden op de ontwikkeling van lean leiderschapsgedrag, in plaats van het “uitrollen” van een vaste “lean toolbox” over verschillende teams. Op basis van haar onderzoek ontwikkelde Van Dun zelf dan ook verschillende interventies voor de ontwikkeling van lean teams, waaronder coaching van leidinggevenden en teams op hun lean gedrag, en een “lean team zelf-scan”.
Desirée van Dun is organisatiespecialist bij House of Performance. In haar advieswerk helpt zij verschillende grote Nederlandse publieke en private organisaties bij het verbeteren van prestaties op de werkvloer. Naast haar onderzoek en advieswerk, publiceert Van Dun regelmatig YouTube video’s en korte artikelen op haar weblog.
Promotie van Dun
Desirée van Dun (faculteit Behavioural, Management and Social Sciences, Institute for Innovation and Governance Studies) promoveert op vrijdag 11 december 2015 om 12:45 uur in gebouw de Waaier, Universiteit Twente. Haar proefschrift Improving Lean Team Performance: Leadership and Workfloor Team Dynamics is opvraagbaar.
