Mensen vertrouwen slechte artikelen minder als ze weten dat ze van Wikipedia komen (in een andere lay-out is hun vertrouwen groter). Ondanks grove inhoudelijke fouten, daalt het vertrouwen in een Wikipedia-artikel niet of nauwelijks, zelfs bij experts op dat onderwerp. Mensen die negatief zijn over Wikipedia schatten minder goed in of een individueel artikel betrouwbaar is of niet. Dit zijn enkele bevindingen uit het promotieonderzoek van Teun Lucassen van het onderzoeksinstituut CTIT van de Universiteit Twente. Lucassen deed onderzoek naar de vraag hoe gebruikers de betrouwbaarheid van online informatie beoordelen. Op 1 maart promoveert hij op zijn onderzoek.
Voor de opkomst van het internet was het overzichtelijker: Informatie die ergens gedrukt stond, was in de regel juist, omdat deze gecontroleerd was door een redacteur of een journalist. Op internet kan echter iedereen eenvoudig allerhande informatie plaatsen, waardoor de gebruiker zelf moet inschatten hoe betrouwbaar die informatie is.
Teun Lucassen voerde een promotieonderzoek uit naar de vraag hoe gebruikers de betrouwbaarheid van online informatie beoordelen. Hierbij richtte hij zich in het bijzonder op de online encyclopedie Wikipedia. Volgens Lucassen is dit een erg geschikt voorbeeld vanwege wat hij de ‘Wikipediaparadox’ noemt: iedereen weet dat de informatie op Wikipedia over het algemeen van hoge kwaliteit is, maar door de open structuur kun je nooit helemaal zeker zijn van de betrouwbaarheid van individuele artikelen.
Nieuw model
In verschillende deelonderzoeken, waarin hij Wikipedia-artikelen manipuleerde, keek Lucassen hoe gebruikers de betrouwbaarheid van de artikelen inschatten. Zijn promotieonderzoek resulteerde in een nieuw wetenschappelijk model: het 3S-model van vertrouwen in informatie. Op basis van persoonlijke kenmerken van gebruikers – domeinexpertise, informatievaardigheden en ervaring met de bron – beschrijft het hoe gebruikers de betrouwbaarheid van individuele artikelen beoordelen.
De drie S’en uit het model staan voor semantic features (de inhoud), surface features (hoe wordt info gepresenteerd; denk aan afbeeldingen en referenties) en source features (de eigenschappen van de bron, in dit promotieonderzoek doorgaans Wikipedia). Uit het onderzoek komt naar voren dat iedereen, afhankelijk van zijn persoonlijke profiel, deze S’en gebruikt om de betrouwbaarheid van de informatie te beoordelen. De mate waarin ze deze gebruiken hangt echter sterk af van de drie persoonlijke kernmerken. Een gebruiker die bijvoorbeeld over minder inhoudelijke expertise over een gepresenteerd onderwerp beschikt, zal meer rekening houden met de presentatie van de informatie en de bron.
Verdediging
Lucassen voerde zijn promotieonderzoek uit bij het onderzoeksinstituut CTIT en de vakgroep Cognitieve Psychologie & Ergonomie van de Universiteit Twente. Hij werd hierbij begeleid door prof. dr. Jan Maarten Schraagen. Op 1 maart om 16.45 uur verdedigt hij zijn proefschrift in gebouw de Waaier op de campus van de Universiteit Twente.
